Dư luận cho rằng, chiến lược này đã chính thức từ bỏ "chủ nghĩa đơn phương"của thời đại Bu-sơ con. Xét về ý nghĩa nào đó, có thể coi bản báo cáo này là "bản sơ kết" của "chủ nghĩa Ô-ba-ma" đang trong quá trình hình thành.
Bản báo cáo do Nhà Trắng công bố vừa qua là "Bản Báo cáo Chiến lược An ninh Quốc gia" đầu tiên của Chính phủ Ô-ba-ma. Điều khác với "Chiến lược Quân sự Quốc gia" Mỹ là nội dung của "Chiến lược An ninh Quốc gia" càng rộng rãi hơn và vĩ mô hơn, bởi vì nó có thể ảnh hưởng tới ngân sách và lập pháp, định hướng chính sách quốc phòng và ngoại giao của chính phủ khóa này.
"Chiến lược An ninh Quốc gia" của Chính phủ Ô-ba-ma thừa nhận sức mạnh quân sự là cần thiết, đồng thời báo cáo nêu rõ, sức mạnh quân sự chỉ có thể coi là biện pháp cuối cùng trong tình hình nỗ lực ngoại giao không thu được hiệu quả, đồng thời nhấn mạnh tăng cường nhu cầu hợp tác ngoại giao quốc tế. Khi phát biểu tại lễ tốt nghiệp của học viên khóa 2010 trước đó, Tổng thống Ô-ba-ma nói, ưu thế quân sự Mỹ vẫn là nền tảng của phòng thủ quốc gia và an ninh toàn cầu, song không phải là chỗ dựa duy nhất của trật tự thế giới mới, quan hệ hợp tác và đối tác toàn cầu sẽ là cơ sở xây dựng trật tự mới. Báo cáo nêu rõ, đối tượng hợp tác của Mỹ nên từ các bạn đồng minh truyền thống mở rộng sang các nước lớn mới nổi dậy như Trung Quốc, Ấn Độ v.v, để phân bổ trách nhiệm quốc tế, báo cáo còn đặc biệt đề cập đến việc Mỹ sẽ tiến hành hợp tác với Trung Quốc trên các vấn đề cùng quan tâm. Mặc dù chiến tranh Áp-ga-ni-tan và I-rắc vẫn tiếp tục, nhưng bản báo cáo này đã nhấn mạnh quan niệm ngoại giao đa phương quan trọng hơn sức mạnh quân sự, đồng thời thu hẹp phạm vi thế lực đối đầu.
Có thể thấy, Chính phủ Ô-ba-ma còn coi kinh tế là một phần của chiến lược an ninh quốc gia, nêu rõ kinh tế là nguồn thực lực của Mỹ, kinh tế phồn vinh là điều hết sức quan trọng để Mỹ duy trì sự ảnh hưởng ở các nước. Vì thế , cần phải lấy thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và xoay chuyển tình hình tài chính làm nhiệm vụ ưu tiên của an ninh quốc gia. Ngoài ra, các đề tài phát triển toàn cầu như biến đổi khí hậu, năng lượng sạch, nghèo đói, giáo dục, khoa học công nghệ v.v cũng được đưa vào phạm trù của an ninh quốc gia Mỹ.
Một trọng điểm khác trong bản "Chiến lược An ninh Quốc gia" này đã coi mối đe dọa đến từ "phần tử khủng bố bản xứ" Mỹ là một trong những vấn đề quan trọng hàng đầu về an ninh quốc gia. Sau khi xảy ra hàng loạt sự kiện tấn công khủng bố trong nước Mỹ như: Vụ bắn súng căn cứ quân sự Fort Hood, vụ đánh bom ô-tô quảng trường ThờiĐại v.v, Chính phủ Ô-ba-ma gần như đã xác định lại mô hình của hoạt động tấn công khủng bố.
Rõ ràng, việc Chính phủ Ô-ba-ma công bố bản "Chiến lược An ninh Quốc gia" này nhất trí với chính sách ngoại giao và quốc phòng của ông kể từ khi nhậm chức Tổng thống đến nay, có nghĩa là Mỹ cần phải ứng đối với thách thức mới kết hợp "thủ pháp ngoại giao mềm" và "thực lực quân sự cứng rắn", xây dựng lại "trật tự thế giới mới", áp dụng phương thức hợp tác nhiều hơn trong công việc quốc tế, cùng hành động với các nước khác để thiết lập "trật tự thế giới mới" dưới sự chủ đạo của Mỹ. Các nhà phân tích nêu rõ, mặc dù chiến lược của Chính phủ Ô-ba-ma có những thay đổi về định hướng so với chính phủ khóa trước, song điểm xuất phát là nhất trí với nhau, đó là giữ gìn lợi ích quốc gia của Mỹ, với "trật tự thế giới mới" phù hợp với lợi ích quốc gia Mỹ.
Tuy nhiên, điều quan trọng hơn là làm thế nào để đưa chiến lược này vào thực tiễn. Một số nhà quan sát cho rằng, chính sách đối với I-ran và Triều Tiên của Chính phủ Ô-ba-ma là thất bại, chiến sự Áp-ga-ni-xtan cũng kéo dài mãi. Vì vậy, việc cụ thể hóa chiến lược và mang lại hiệu quả như dự kiến là điều không phải dễ dàng. Bởi chiến lược an ninh mới này vẫn không thay đổi nền tảng cơ bản.
MINH PHƯƠNG