Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines Raul Hernandez cho biết quyền bộ trưởng Erlinda Basilio đã trao công hàm phản đối cho đại sứ Trung Quốc Mã Khắc Thanh.

Theo phát ngôn của Manila mà tờ Philippines Star dẫn, thì các tàu và máy bay Trung Quốc đã quấy nhiễu tàu khảo cổ M/Y Saranggani quốc tịch Philippines khi tàu đang nghiên cứu khoa học ở bãi đá ngầm.

Bãi đá Scarborough, Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham, nằm ở phía đông bắc của Biển Đông, cách bờ tây của đảo Luzon của Philippines 124 hải lý. Cả Philippines và Trung Quốc đều tuyên bố chủ quyền với bãi đá này.

Ông Hernandez nói rằng hành động của tàu và máy bay Trung Quốc là "vi phạm chủ quyền và quyền tài phán, vi phạm vùng đặc quyền kinh tế của Philippines".

Đáp lại, Bắc Kinh yêu cầu tàu khảo cổ trên của Philippines ngay lập tức rời khỏi vùng biển quanh bãi đá Scarborough. Theo Tân Hoa xã, phát biểu tại buổi họp báo thường kỳ, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lưu Vi Dân nói rằng "không một cá nhân hay tổ chức nào được phép tiến hành những hoạt động như vậy trong khu vực nếu không được chính quyền Trung Quốc cho phép".

Trước đó, Manila và Bắc Kinh vừa tháo ngòi căng thẳng sau một vụ chạm trán giữa tàu chiến của Philippines và tàu hải giám Trung Quốc tại bãi cạn trên. Vụ việc phát sinh sau khi hải quân Philippines phát hiện các tàu cá của Trung Quốc mang theo một số loài hải sản bị cấm đánh bắt. Căng thẳng kéo dài gần một tuần và sau đó được giải quyết nhờ thiện chí ngoại giao của đôi bên.

Các tuyên bố qua lại của Trung Quốc và Philippines về chủ quyền bãi cạn được đưa ra cùng ngày khởi động một cuộc tập trận đáng chú ý giữa Mỹ - Philippines trên Biển Đông.

Mỹ và Philippines đã khởi động cuộc diễn tập quân sự mang tên Balikatan, trong tiếng Philippines có nghĩa là "kề vai sát cánh", với sự tham gia của hơn 4.000 binh sĩ Mỹ và hơn 2.000 quân nhân Philippines. Khu vực diễn tập ở ngoài khơi đảo Palawan của Philippines, gần với quần đảo Trường Sa đang có tranh chấp trên Biển Đông. Nội dung diễn tập có phần đổ bộ và bảo vệ giàn khoan dầu trên biển.

Phát ngôn viên của chiến dịch tập trận phát biểu rằng hoạt động diễn tập thể hiện sự gắn bó giữa quân đội hai nước đồng minh, với mục tiêu đảm bảo an ninh hàng hải và chống khủng bố, và không nhằm vào bất kỳ quốc gia nào.

Bình luận về cuộc tập trận chung, phát ngôn viên Ngoại giao Trung Quốc Lưu Vi Dân tuyên bố Trung Quốc hy vọng các nước liên quan sẽ có thêm các hành động có lợi cho hòa bình và ổn định trong khu vực cũng như tăng cường sự tin tưởng lẫn nhau.

Tuy nhiên báo chí Trung Quốc tỏ vẻ quan ngại hơn so với giới chức. Tờ China Daily hôm nay đưa tin về cuộc tập trận với lời bình rằng hoạt động này "nhắm tới Trung Quốc" và "gây quan ngại". Báo dẫn lời ông Shi Yinhong, giáo sư chuyên nghiên cứu về Mỹ tại Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, nói rằng Mỹ và Philippines đang coi Trung Quốc như một "mục tiêu" cả về ngắn hạn lẫn lâu dài.

Balikatan là cuộc tập trận thường niên giữa Philippines và Trung Quốc. Năm nay là năm thứ 28 đôi bên tiến hành hoạt động này với các phần trên bộ, biển và không. Trước các hoạt động diễn tập quân sự hôm qua, binh sĩ Mỹ và Philippines đã tham gia các phần giao lưu quân-dân như chữa bệnh, xây nhà, trường, trạm cho dân địa phương.

Quỳnh Anh (TH)