- Philippines: Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay cho biết Philippines “hoan nghênh thông báo về phán quyết” của Tòa Trọng tài.
"Các chuyên gia của chúng tôi đang nghiên cứu phán quyết một cách cẩn trọng và kỹ lưỡng, điều mà kết quả quan trọng này xứng đáng nhận được", ông nói. "Đồng thời, chúng tôi kêu gọi những bên liên quan kiềm chế và điềm tĩnh".
- Trung Quốc
- Chủ tịch Trung Quốc lên tiếng sau khi tòa có phán quyết. Ông Tập nói "cống hiến cho duy trì hòa bình và ổn định" ở Biển Đông nhưng sẽ "không chấp nhận những quan điểm hoặc hành động dựa trên phán quyết từ tòa án liên quan đến tranh chấp".
- Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị ngày 12/7 có bài phát biểu: “Hôm nay, một toà trọng tài được thành lập tạm thời đã đưa ra cái gọi là phán quyết về vụ trọng tài Nam Hải do chính phủ tiền nhiệm Philippines đơn phương nêu ra, mưu toan làm tổn hại chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi biển của Trung Quốc tại Nam Hải. Về việc này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã ra tuyên bố, tỏ rõ lập trường nghiêm khắc của Trung Quốc không chấp nhận và không công nhận phán quyết của trọng tài. Bên cạnh đó, Bộ Ngoại giao Trung Quốc còn thừa ủy quyền ra "Tuyên bố về chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi biển tại Nam Hải của Chính phủ nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa", trịnh trọng trình bày Trung Quốc có chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi biển tại Nam Hải. Trên cơ sở này, tôi sẵn sàng trình bày hơn nữa thái độ của Trung Quốc:
Thứ nhất, vụ trọng tài Nam Hải ngay từ đầu đã là một trò hề chính trị đội lốt pháp luật, cần phải vạch trần triệt để bản chất này.
Thứ hai, Trung Quốc không chấp nhận, không tham gia trọng tài là nhằm bảo vệ nền pháp quyền quốc tế và quy tắc khu vực theo pháp luật.
Thứ ba, chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi biển của Trung Quốc tại Nam Hải có cơ sở lịch sử và pháp lý vững chắc, không bị ảnh hưởng bởi cái gọi là phán quyết của toà trọng tài.
Thứ tư, Trung Quốc sẽ tiếp tục dốc sức giải quyết hoà bình tranh chấp thông qua đàm phán và hiệp thương, giữ gìn tốt hoà bình và ổn định trong khu vực.
Cuối cùng, tôi muốn tái khẳng định rằng, phát triển quan hệ láng giềng hữu nghịv ới các nước xung quanh là phương châm đã định mà Trung Quốc kiên trì; giữ gìn hoà bình và ổn định của khu vực là trách nhiệm quốc tế không thể thoái thác của Trung Quốc; kiên trì đi con đường phát triển hoà bình là sự lựa chọn chiến lược kiên định bất di bất dịch của Trung Quốc.
Trung Quốc sẽ tiếp có sự đóng góp xứng đáng của mình vì bảo vệ tôn chỉ của "Hiến chương Liên Hợp Quốc" và các chuẩn tắc cơ bản trong quan hệ quốc tế, giữ gìn sự công bằng, chính nghĩa của nền pháp quyền quốc tế, thúc đẩy sự nghiệp hoà bình và phát triển của loài người.”
- Thông cáo chính thức của Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 12/7:
Bộ Ngoại giao nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa ra tuyên bố về phán quyết của Tòa trọng tài vụ Nam Hải thành lập theo yêu cầu của Nước Cộng hòa Philippines:
Về việc Tòa trọng tài vụ Nam Hải thành lập theo yêu cầu đơn phương của Philippines (gọi tắt là Tòa trọng tài) ngày 12/7/2016 đưa ra phán quyết, Bộ Ngoại giao nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa trịnh trọng tuyên bố, phán quyết này là vô hiệu, không có sức ràng buộc, Trung Quốc không chấp nhận, không công nhận.
Ngày 29/10/2015, Tòa trọng tài đưa ra phán quyết về quyền tài phán và vấn đề có thể thụ lý. Chính phủ Trung Quốc lập tức tuyên bố phán quyết này là vô hiệu, không có sức ràng buộc, lập trường của Trung Quốc là rõ ràng và nhất quán.
Mục đích của việc Philippines đơn phương đưa vấn đề lên trọng tài là ác ý, không phải là để giải quyết tranh chấp với Trung Quốc, cũng không phải là giữ gìn hoà bình và ổn định trên Nam Hải, mà là để phủ định chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi biển của Trung Quốc trên Nam Hải, hành vi đưa lên trọng tài của Philippines là vi phạm luật pháp quốc tế.
Hành vi và phán quyết của Toà trọng tài đã trái ngược nghiêm trọng với thực tiễn thông thường của Toà trọng tài quốc tế, trái ngược hoàn toàn với mục đích và tôn chỉ thúc đẩy giải quyết hoà bình tranh chấp của "Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển", phương hại nghiêm trọng tính hoàn chỉnh và uy tín của "Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển", xâm phạm nghiêm trọng quyền lợi hợp pháp của Trung Quốc với tư cách là nhà nước chủ quyền và nước ký kết "Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển", là phán quyết không công bằng và bất hợp pháp.
Chủ quyền lãnh thổ và quyền lợi biển của Trung Quốc trên Nam Hải không bị ảnh hưởng bởi phán quyền của trọng tài trong bất cứ tình huống nào, Trung Quốc phản đối và không chấp nhận bất cứ chủ trương và hành động nào dựa trên phán quyết trọng tài này.
Chính phủ Trung Quốc tái khẳng định, về tranh chấp vấn đề lãnh thổ và hoạch định biên giới trên biển, Trung Quốc không chấp nhận bất cứ phương thức giải quyết tranh chấp nào của bên thứ 3, không chấp nhận bất cứ phương án giải quyết tranh chấp nào áp đặt Trung Quốc. Chính phủ Trung Quốc sẽ tiếp tục tuân thủ luật pháp quốc tế và các chuẩn tắc cơ bản của quan hệ quốc tế được xác định trong "Hiến chương Liên Hợp Quốc", giải quyết tranh chấp hữu quan trên Nam hải, thông qua đàm phán và hiệp thương, giữ gìn hoà bình và ổn định trên Nam Hải.”
- Thông cáo báo chí của Mỹ về phán quyết của PCA (được đăng tải trên website đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam)
Phán quyết ngày hôm nay của Tòa án trong việc phân xử Philippines-Trung Quốc là một đóng góp quan trọng vào mục tiêu chung về một giải pháp hòa bình cho các tranh chấp ở Biển Nam Trung Hoa. Chúng tôi vẫn đang nghiên cứu các quyết định và không có bình luận về các giá trị của vụ kiện, nhưng một số nguyên tắc quan trọng đã được thể hiện rõ ràng ngay từ đầu vụ kiện này và có giá trị tái khẳng định.
Hoa Kỳ ủng hộ mạnh mẽ pháp quyền. Chúng tôi hỗ trợ các nỗ lực để giải quyết tranh chấp lãnh thổ và hàng hải ở Biển Nam trung Hoa một cách hòa bình, trong đó có thông qua trọng tài.
Khi gia nhập Công ước Luật Biển, các bên nhất trí về quá trình giải quyết tranh chấp bắt buộc của Công ước nhằm giải quyết các tranh chấp. Trong phán quyết của ngày hôm nay và trong phán quyết của Tòa án từ tháng 10 năm ngoái, Tòa án nhất trí phán quyết rằng Philippines đã hành động trong phạm vi quyền hạn của mình theo Công ước về khởi xướng sự phân xử này.
Theo quy định trong Công ước, quyết định của Toà án là cuối cùng và ràng buộc về mặt pháp lý đối với cả Trung Quốc và Philippines. Hoa Kỳ bày tỏ hy vọng và kỳ vọng rằng cả hai bên sẽ tuân thủ các nghĩa vụ của mình.
Sau quyết định quan trọng này, chúng tôi kêu gọi tất cả các bên tuyên bố chủ quyền tránh các tuyên bố hoặc hành động khiêu khích. Quyết định này có thể và nên là một cơ hội mới để làm mới những nỗ lực nhằm giải quyết các tranh chấp hàng hải một cách hòa bình.
Chúng tôi khuyến khích các bên tuyên bố chủ quyền làm rõ yêu sách trên biển của họ phù hợp với luật pháp quốc tế – như được phản ánh trong Công ước Luật biển – và làm việc với nhau để quản lý và giải quyết tranh chấp của họ. Những bước đi như vậy có thể cung cấp cơ sở cho các cuộc thảo luận nhằm thu hẹp phạm vi địa lý của các tranh chấp hàng hải của họ, thiết lập các tiêu chuẩn về hành xử trong các khu vực tranh chấp , và cuối cùng là giải quyết tranh chấp tiềm ẩn của họ mà không có sự ép buộc hoặc sử dụng hoặc đe dọa vũ lực.
- Nhà Trắng hôm nay thông báo phán quyết từ tòa trọng tài về vụ kiện "đường lưỡi bò" nên được coi là cuối cùng và ràng buộc. "Chúng tôi kêu gọi các bên không coi đây là cơ hội để có hành động leo thang hoặc khiêu khích", Reuters dẫn lời người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest phát biểu với báo giới.
- "Quyết định do tòa trọng tài đưa ra hôm nay đối với vụ kiện Philippines - Trung Quốc là một sự đóng góp quan trọng cho mục tiêu chung tìm cách giải quyết các tranh chấp" ở Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, Reuters dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby cho biết trong một thông báo.
- Việt Nam
"Việt Nam hoan nghênh việc Tòa trọng tài đã đưa ra phán quyết cuối cùng ngày 12/7. Việt Nam sẽ có tuyên bố về nội dung phán quyết", ông Lê Hải Bình, người phát ngôn Bộ Ngoại giao, hôm nay cho biết.
Ông Lê Hải Bình cho biết Việt Nam tiếp tục khẳng định chủ quyền của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, chủ quyền đối với nội thủy và lãnh hải, quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam được xác định phù hợp với UNCLOS cũng như tất cả các quyền và lợi ích pháp lý của Việt Nam liên quan đến các cấu trúc địa lý thuộc hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
- Đài Loan
Reuters đưa tin Đài Loan thông báo không chấp nhận phán quyết từ PCA. Apple Daily dẫn lời người phát ngôn chính quyền Đài Loan Hoàng Trọng Ngạn cho biết bà Thái Anh Văn và các quan chức đang phân tích kỹ lưỡng phán quyết "đường lưỡi bò". Mục tiêu của Đài Loan là tiếp tục bảo vệ "chủ quyền và lợi ích" tại Trường Sa, "bảo vệ đảo Thái Bình" (đảo Ba Bình của Việt Nam). Đài Loan tuyên bố sẽ nâng cao năng lực quân sự để tuần tra trên biển.
- Nhật Bản
Trong một thông cáo, Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida khẳng định phán quyết về Biển Đông của tòa án trọng tài The Hague là cuối cùng và mang tính ràng buộc về mặt pháp lý, các bên trong vụ kiện cần phải tuân thủ.
Ông cũng khẳng định Nhật Bản luôn coi trọng luật pháp, phản đối việc sử dụng vũ lực hoặc cưỡng chế trong việc giải quyết các tranh chấp trên biển.
Thái Lan và Indonesia, trước khi tòa công bố phán quyết, hôm nay đều ra tuyên bố kêu gọi các bên liên quan duy trì hòa bình, ổn định và phát triển ở Biển Đông, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình. Jakarta đề nghị các bên kiềm chế và không có hành động gây căng thẳng gia tăng ở Biển Đông, theo Straits Times.
- Thái Lan
Bộ Ngoại giao Thái Lan hôm nay ra thông cáo kêu gọi giải quyết vấn đề Biển Đông bằng những nỗ lực và biện pháp vững chắc, dựa trên cơ sở tin tưởng lẫn nhau, lợi ích bình đẳng, phản ánh bản chất của mối quan hệ ASEAN - Trung Quốc.
Việc thực thi đầy đủ và có hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) cần được nhấn mạnh bằng nhiều cách. Các bên liên quan cần đẩy mạnh làm việc để sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).
Để đạt được điều này, trong khi vẫn tái khẳng định sự ủng hộ đối với những thông cáo trước đó của ASEAN liên quan đến Biển Đông, Thái Lan tin rằng đích đến cuối cùng của tất cả, mang lại lợi ích cho người dân, nên là đưa Biển Đông thành một vùng biển của hòa bình, ổn định và phát triển bền vững.
- Úc
Ngoại trưởng Australia Julie Bishop nói uy tín và tham vọng của Trung Quốc trở thành quốc gia lãnh đạo thế giới sẽ đối diện khó khăn nếu Bắc Kinh lờ phán quyết.
Bà Bishop kêu gọi tất cả các bên tôn trọng phán quyết mà bà mô tả là cuối cùng và có giá trị ràng buộc về pháp lý.
Bà Bishop cũng nói rằng bà trông đợi phán quyết này được bàn thảo tại các phiên họp của ASEAN và hội nghị Thượng đỉnh Đông Á vào giữa tháng Bảy.
Truyền Thông quốc tế
Nhiều hãng tin, tờ báo lớn đồng loạt đưa tin về phán quyết của tòa trọng tài quốc tế liên quan tới vụ kiện của Philippines đối với Trung Quốc về Biển Đông.
Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) do Liên Hợp Quốc bảo trợ ở The Hague, Hà Lan, hôm nay tuyên bố Trung Quốc không có cơ sở pháp lý để đòi quyền lịch sử với các nguồn tài nguyên bên trong "đường lưỡi bò".
Trong bản phán quyết dài 497 trang, Tòa Trọng tài thuộc PCA cũng kết luận không thực thể nào ở quần đảo Trường Sa có thể mang lại vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) cho Trung Quốc.
Ngoài ra, việc Trung Quốc cải tạo đất, xây dựng các đảo nhân tạo là không phù hợp với nghĩa vụ của một quốc gia trong quá trình giải quyết tranh chấp.
Trước bối cảnh đó, hàng loạt hãng tin, tờ báo lớn đồng loạt đưa tin về phát quyết đang rất được mong chờ này.
Kênh CNN của Mỹ ngoài điểm những ý chính của phán quyết còn dẫn lại phản ứng từ chính quyền Philippines, khẳng định Manila "sẽ tôn trọng phán quyết mang tính cột mốc này của tòa".
Trong bài viết với tiêu đề "Philippines chiến thắng Trung Quốc trong vụ kiện Biển Đông", Guardian nhấn mạnh "Bắc Kinh đã thua trong một vụ kiện quốc tế quan trọng đối với các rạn san hô và bãi cạn chiến lược có khả năng mang đến cho họ quyền kiểm soát những vùng biển tranh chấp ở Biển Đông".
Theo tờ báo này, phán quyết của tòa hoàn toàn có lợi cho Philippines và sẽ gia tăng các áp lực ngoại giao toàn cầu lên Trung Quốc, khiến Bắc Kinh phải thu hẹp quy mô hoạt động quân sự ở Biển Đông. Phán quyết đồng thời vô hiệu hóa "đường 9 đoạn" mà Trung Quốc vẽ ra.
Reuters khẳng định phán quyết của Tòa Trọng tài ở The Hague đã bác bỏ tuyên bố của Trung Quốc về các quyền kinh tế trên một khu vực rộng lớn của Biển Đông. Hãng thông tấn Anh đồng thời đánh giá "phán quyết chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh nổi giận".
"Phán quyết này là một đòn giáng về pháp lý vào tuyên bố quyền tài phán của Trung Quốc ở Biển Đông", Reuters dẫn lời ông Ian Storey, chuyên gia tại Viện ISEAS - Yusof Ishak, Singapore, bình luận.
BBC đăng bài viết với tựa đề "Tuyên bố của Trung Quốc về Biển Đông bị tòa trọng tài bác bỏ" trên mục nổi bật. Kênh này cũng đưa chi tiết các điểm mấu chốt trong phán quyết vừa được tòa đưa ra, đồng thời dẫn lại bình luận của Philippe Sands, luật sư đại diện cho Philippines trong vụ kiện, khẳng định đây là một "phán quyết rõ ràng và thống nhất".
Trong khi hãng thông tấn Trung Quốc Xinhua cho biết Trung Quốc "không chấp nhận và không công nhận phán quyết yếu kém" từ Tòa Trọng tài về "đường lưỡi bò", trang Rappler của Philippines dành hẳn một bài viết dẫn lại ý kiến, bình luận của các nhà lập pháp nước này trước phán quyết của tòa.
"Đây là chiến thắng không chỉ của Philippines mà còn là của cả nền hòa bình và pháp quyền. Nó sẽ làm phong phú thêm án lệ của luật pháp quốc tế và đóng vai trò như một thước đo chuẩn mực về cách mà các nước hành xử với tranh chấp Biển Đông", ông Rodel Batocabe, nghị sĩ đảng AKO Bicol của Philippines, đánh giá.
"Phán quyết là một thắng lợi về ngoại giao", đại diện đảng Hành động của Công dân Akbayan, chia sẻ.
Phán quyết từ Tòa Trọng tài ở The Hague "sẽ tăng cường và củng cố vị thế của Philippines ở các cuộc đối thoại song phương trong tương lai với Trung Quốc, đặc biệt khi mà giờ đây yêu sách đường 9 đoạn đã bị tuyên bố là không có cơ sở pháp lý, lịch sử và đạo đức", Rappler dẫn lời ông Carlos Isagani Zarate, nghị sĩ đảng Bayan Muna, nói.
Tờ Strait Times của Singapore dẫn phân tích của Li Mingjiang, chuyên gia về châu Á - Trung Quốc tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam, dự đoán hành động của Bắc Kinh sau phán quyết.
Theo ông Li, dù phán quyết của Tòa Trọng tài bất lợi cho Trung Quốc, nước này cũng sẽ không rút khỏi Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) bởi Bắc Kinh vẫn còn nhiều lợi ích tại các vùng biển khác cần được công ước bảo vệ, ví dụ như ở Ấn Độ Dương.
Li thêm rằng tất cả các bên liên quan cần kiềm chế để không kích động những phản ứng gay gắt hơn từ phía Trung Quốc.
Báo South China Morning Post, Hong Kong, đăng trên trang nhất bài viết với tựa đề "Phán quyết của tòa trọng tài quốc tế, Trung Quốc vi phạm chủ quyền Philippines ở Biển Đông", đồng thời đưa tin đậm nét về vụ việc với nhiều ý kiến đánh giá từ chuyên gia.
Hãng tin AP dẫn lời một giáo sư về kinh tế chính trị châu Á miêu tả phán quyết của tòa đã tạo ra một "thời khắc chuyển mình" của khu vực.
Đài Tiếng nói Pháp dẫn lời giáo sư Carlyle Thayer từ Học viện Quốc phòng Australia dự đoán Trung Quốc có thể sẽ tiến hành một chiến dịch tuyên truyền "gây sốc và gieo hoang mang" sau phán quyết.
Bên cạnh đó, Trung Quốc sẽ nắm bắt mong muốn của tân Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte để mở các cuộc đàm phán trong thời gian tới. Bắc Kinh dường như sẽ tìm mọi cách để đạt được một thỏa thuận với Philippines và phớt lờ các phán quyết.
Tờ Le Monde đưa tin Tòa Trọng tài đã quyết định Trung Quốc không có quyền lịch sử đối với hầu hết các vùng biển chiến lược tại Biển Đông, đồng thời khẳng định Trung Quốc "vi phạm quyền chủ quyền của Philippines".
Trung Quốc ngang nhiên vạch ra "đường lưỡi bò" hay còn gọi là "đường 9 đoạn", đòi chủ quyền với gần như toàn bộ diện tích Biển Đông, bất chấp sự phản đối từ cộng đồng quốc tế.
Năm 2013, Philippines khởi kiện "đường lưỡi bò", cho rằng nó không phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) và cần được tuyên bố là vô căn cứ. Philippines khẳng định rằng một số rạn san hô và bãi cát ngầm bị Trung Quốc chiếm đóng không được hưởng lãnh hải hoặc làm cơ sở để tuyên bố có lãnh hải. Tháng 10/2015, PCA tuyên bố có thẩm quyền xử vụ kiện.
Trung Quốc nhiều năm nay giữ quan điểm rằng tranh chấp với các nước có tuyên bố chủ quyền chồng lấn ở Biển Đông cần được giải quyết song phương và kiên quyết không tham gia vụ kiện, cảnh báo sẽ phớt lờ phán quyết từ PCA.