Chúng tôi chỉ có 3 ngày ở La Ha-ba-na, với khoảng thời gian đó quả là đáng quý đối với những nhà báo tháp tùng Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết trong chuyến thăm chính thức nước Cộng hoà Cu-ba, muốn tìm hiểu về nhưng địa danh và con người ở đảo ngọc này. Nhưng ngặt nỗi, thời gian chỉ bó hẹp có 3 ngày, trong khi đó lại phải bám sát lịch trình và cập nhật thông tin về hoạt động của Chủ tịch nước và Đoàn đại biểu cấp cao của Nhà nước ta cũng như hoạt động ngoài lề của chuyến đi.

Rất may là ý định ấy cũng trở thành hiện thực nhờ sự giúp đỡ tận tình của các bạn Cu-ba và vừa đi, các bạn thay nhau làm hướng dẫn viên cho chúng tôi. Quả thật, mọi người trong đoàn đều có chung ấn tượng là người Cu-ba dù làm việc gì, ở đâu cũng tỏ rõ sự hiền hoà, thân thiện và mến khách, nhất là khi biết lại đang gặp người Việt Nam. Rồi qua sự chỉ dẫn, chúng tôi hiểu thêm về các địa danh và cuộc sống của những con người quả cảm ở quốc đảo Ca-ri-bê.

Trên mảnh đất địa đầu này, hầu như lúc nào cũng nóng bỏng, sục sôi tinh thần cách mạng với ý chí vươn lên mãnh liệt. Không bằng sức mạnh quân sự và sức mạnh kinh tế, song Cu-ba vẫn vững vàng trước mọi thăng trầm của thời cuộc và thiên tai. Một dân tộc tràn đầy lòng yêu nước và ý trí cách mạng cùng tinh thần quốc tế vô sản với mối tình thuỷ chung, trước sau như một đối với Việt Nam.

Mỗi bước chân trên đất Cu-ba, trong tôi lại rộn lên một tình cảm khó tả, khi nhớ những trang viết về Việt Nam của Hô-xê Mác-ti từ hơn 100 năm trước: Những người khốn khổ sống nhờ cơm và cá, mặc quần áo tơ tằm, nhưng luôn phải lo tự bảo vệ mình; họ đã từng chiến đấu và sẽ còn phải chiến đấu…

Đi trên phố cổ ở La Ha-ba-na chúng tôi có cảm giác như đang đi ngược dòng lịch sử, sống lại với những tòa lâu đài cổ kính, con đường lát gạch, xe ngựa kéo… Bên cạnh những kiến trúc thời thuộc địa Tây Ban Nha cầu kỳ kiểu cách từ hàng trăm năm là những tòa nhà hình hộp kiểu Xô-viết trước đây. Một điều thú vị là có rất nhiều xe hơi kiểu cổ của Mỹ như Ford, Chevy và có cả những chiếc Lada,Vonga, Skoda… của Nga, cùng một số xe đời mới của Hàn Quốc và xe châu Âu, tất cả những chiếc xe cổ đó vẫn chạy ngang dọc trên đất nước Cu-ba, nhiều chiếc được bảo dưỡng tốt đến nỗi như chúng vừa được xuất xưởng vậy.

Là một quận của thành phố La Ha-ba-na rộng lớn, thủ đô của nước Cộng hoà Cu-ba, phố cổ nằm trên bờ vịnh La Ha-ba-na với những công trình hành chính, quân sự và văn hoá được xây dựng cách đây trên 400 năm. Với những công trình kiến trúc và có giá trị cao về mặt lịch sử, ngày 14-12-1982, UNESCO đã công nhận Khu phố cổ La Ha-ba-na là Di sản Văn hoá thế giới.

Điều dễ nhận thấy nhất khi dạo trên đường phố cổ là các bức tường thành này đã tồn tại trong suốt thế kỷ XVIII và XIX, là dấu tích để giúp chúng tôi hình dung về cuộc sống ở một đô thị thường xuyên bị cướp biển quấy phá. Hiện nay, dấu tích tường thành này chỉ còn lại 4 đoạn đối diện Nhà hát lộ thiên tại đại lộ cảng La Ha-ba-la. Khu phố cổ La Ha-ba-na còn là nơi bảo tồn một quần thể kiến trúc thuộc loại cổ nhất châu Mỹ, đó là rất nhiều ngôi nhà trải rộng trên diện tích 156 ha, bên những con đường hẹp lát bằng đá và được gìn giữ gần như nguyên vẹn. Những ngôi nhà này được xem như những công trình nghệ thuật quốc gia với nét kiến trúc rất đặc trưng; ban công bằng song sắt và các cửa ra vào lớn làm bằng gỗ quý. Nhiều nhà khoa học đã nhận định, đây là một trong những trường hợp hiếm thấy trên thế giới.

Pháo đài El Morro trấn giữ cửa biển ở phố cổ La Ha-ba-na . Pháo đài được xây dựng trong 41 năm, từ năm 1589 đến 1630. Đến thế kỷ XVIII, công trình này được bổ sung thêm một tháp đèn biển để dẫn đường cho tàu vào cảng. Ngày nay, nơi đây còn duy trì một tục lệ: Cứ vào 9 giờ tối mỗi ngày, người ta làm lễ theo kiểu cổ xưa và bắn một phát đại bác - trước kia là để báo hiệu cho tàu bè và đóng cửa thành.

Đến khu phố cổ này, chúng tôi được được tận mắt chiêm ngưỡng những ngôi nhà trang nhã nằm trên đường dành riêng cho khách bộ hành với quán cà phê nổi tiếng nằm gần cung điện Aquas Claras; quán rượu Bodegita del Medio-nơi mà văn hào Hê-minh-uây từng qua lại…

Có thể nói, nhịp sống ở Cu-ba chậm hơn so với thế giới, nhưng con người Cu-ba lại rất sôi động. Chiều đến, trên các hè phố người dân bắc ghế ngồi hóng mát, trò chuyện rôm rả bên quán bia hay nước giải khát pha bằng rượu rum. Một thứ đồ uống cũng rất nổi tiếng và đặc trưng Cu-ba là mojito, thứ cocktail pha bằng rượu rum, nước chanh và bạc hà tươi…

Tận mắt nhìn những khởi sắc từng ngày mới thấy sự kiên cường của Cu-ba. Vượt lên tất cả, hòn đảo này luôn vận động, với những chuyển động mới.

Cu-ba đã vươn lên trở thành một trong những cường quốc khu vực và thế giới trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, công nghệ sinh học, thể thao. Trên lĩnh vực kinh tế, Cu-ba đã giành được những thành tựu hết sức quan trọng; duy trì đà tăng trưởng liên tục ở mức độ cao; nâng tuổi thọ trung bình của người dân lên đến 77,97%. Những huyền thoại của hòn đảo anh hùng vẫn sừng sững giữa đời thường.

Mặc dù còn nhiều khó khăn, nhân dân Cu-ba vẫn luôn hào hiệp dang rộng cánh tay đoàn kết, ủng hộ và giúp đỡ nhân dân nhiều nước ở châu Á, châu Phi và Mỹ la-tinh. Bất chấp mọi hành động xâm lược, chống phá và những khó khăn, gian khổ kéo dài do cuộc bao vây cấm vận ngặt nghèo của các thế lực thù địch gây ra, Cu-ba vẫn hiên ngang đứng vững.

Trên đường về nước, tôi càng hiểu Cu-ba, một đảo lửa, đảo say, là “ mảnh đất đẹp nhất trần gian” như Cô-lông-bô đã từng thốt lên như vậy. Và trong tôi lại hiển hiện câu thơ của nhà thơ Tố Hữu: Cu-ba, chào bạn anh hùng - ta về, bạn cũng theo cùng bên ta.

Bài và ảnh: MINH PHƯƠNG