Các đại biểu dự ADMM hẹp lần này không chụp ảnh chung với nghi thức bắt tay truyền thống ASEAN mà giơ tay chào hoặc đứng thẳng mỉm cười.

Hội nghị hẹp Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN (ADMM hẹp) tại Hà Nội đã thông qua một tuyên bố vô tiền khoáng hậu: Tuyên bố chung về hợp tác quốc phòng trong ứng phó dịch bệnh. Một tuyên bố chuyên đề được chuẩn bị trong vòng chưa đầy hai ngày nhưng lại đạt được sự đồng thuận cao này nói lên ít nhất hai điều: ảnh hưởng lớn của dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới virus Corona (Covid-19) gây ra và sự đồng thuận của khối ASEAN nhằm ứng phó với bệnh dịch.

Rõ ràng, Covid-19 không chỉ tác động trực tiếp tới Trung Quốc khi nguồn gốc của bệnh dịch phát sinh từ đây. Thế nhưng, trong một nền kinh tế gắn kết, các hoạt động giao lưu trên nhiều lĩnh vực giữa ASEAN với Trung Quốc và các nước khác khiến Covid-19 lây lan rộng hơn. Một khi Trung Quốc bị ảnh hưởng, không chỉ ASEAN mà dịch có khả năng lây lan rộng hơn nếu không chung tay ứng phó và phát triển kinh tế toàn cầu sẽ bị tác động tiêu cực.

Sự đồng thuận ứng phó với Covid-19 còn minh chứng cho sự cởi mở của ASEAN, sẵn sàng tăng cường hợp tác với Trung Quốc trong ứng phó bệnh dịch, cho dù bản thân từng nước thành viên ASEAN cũng phải chủ động ứng phó với dịch và giữa ASEAN và Trung Quốc còn nhiều vấn đề phải bàn thảo. Tất cả các vấn đề, thách thức từ an ninh mạng, khủng bố đến vấn đề Biển Đông đang nóng bấy lâu nay đều tạm thời được gác lại, nhường chỗ cho sự “gắn kết và chủ động thích ứng” đúng như chủ đề của năm ASEAN 2020 mà nước chủ nhà Việt Nam lựa chọn.

Nhìn một góc độ khác, Covid-19 có thể được coi là phép thử sự nhanh nhạy của ASEAN và mối quan hệ ASEAN Trung Quốc. Khi không một quốc gia nào có thể tự mình ứng phó với Covid-19, kể cả một nước có tiềm lực mạnh như Trung Quốc, thì sự hợp tác, chia sẻ của ASEAN, những người “hàng xóm” của Trung Quốc lại rất thiết thực. Việt Nam đã gửi quà là những vật tư, thiết bị y tế tặng Trung Quốc cho dù Việt Nam cũng đang cần dùng những mặt hàng này. Bên cạnh đó, Bộ Quốc phòng Việt Nam, cùng với nhấn mạnh sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc ứng phó hiệu quả với Covid-19, cũng đã gửi tặng vật tư, trang thiết bị y tế cho Bộ Quốc phòng Trung Quốc. Trong hoàn cảnh bệnh dịch, quan hệ ASEAN - Trung Quốc đã thực sự khăng khít và thiết thực, khác nhiều so với trước đó.

Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN đã gắn kết và chủ động thích ứng bằng việc đồng thuận đưa ra tuyên bố chung về hợp tác quốc phòng trong ứng phó bệnh dịch. Nỗ lực chống Covid-19 sẽ không chỉ là dừng lại ở một tuyên bố mà sẽ sớm được hiện thực hóa bằng nhiều hình thức. Các cơ quan quốc phòng của ASEAN có thể tăng cường hợp tác thiết thực với việc tổ chức các hoạt động chia sẻ thông tin và trao đổi phương thức hoạt động hiệu quả, cũng như với các đối tác bên ngoài. Bên cạnh đó, mạng lưới Chuyên gia Hóa học, Sinh học và Phóng xạ ASEAN cũng có thể được tận dụng để tăng cường quan hệ chuyên môn và thúc đẩy hợp tác khoa học để quản lý sự bùng phát của Covid-19.

ASEAN đã thể hiện sự đồng thuận, quyết tâm đoàn kết, hợp tác để ứng phó hiệu quả với Covid-19. Trong lúc khó khăn này, ASEAN đã gác lại mọi chuyện để tập trung ứng phó bệnh dịch và thể hiện sự chia sẻ, hỗ trợ Trung Quốc. Thế nhưng, mọi vấn đề trong quan hệ giữa ASEAN và Trung Quốc, như vấn đề Biển Đông, vẫn còn đó và sẽ không được giải quyết một cách triệt để nếu Trung Quốc chưa nhận thấy thiện chí của ASEAN, nhất là trong những lúc bệnh dịch khó khăn như lúc này.

Ngọc Hưng