Với chiến thắng quyết định của Donald Trump tại bang Indiana trong ngày mùng 3-5 vừa qua, thì vòng bầu cử sơ loại để chọn ra người đại diện của đảng Cộng hòa để tham gia tranh cử Tổng thống Mỹ vào cuối tháng 11 coi như đã kết thúc.
Và tất nhiên người chiến thắng chung cuộc không ai khác chính là một nhân vật lùm xùm, gây nhiều tai tiếng nhất từ trước đến nay trong lịch sử chính trị nước Mỹ-tỷ phú Donald Trump.
Có thể nói chiến thắng gần như tuyệt đối của Donald Trump trước các ứng cử viên “con cưng” của đảng Cộng hòa khác, như cựu Thống đống bang Florida Jeb Bush, Thượng nghị sĩ Ted Cruz... đã làm bẽ mặt nhiều cây bút, nhà bình luận chính trị hàng đầu của nước Mỹ; vì ngay từ đầu tất cả đều dự đoán Donald Trump không thể giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ loại này.
Ở đây, chúng ta phải bàn tới chuyện “con ghét” và “con yêu”, bởi không như những ứng viên nặng ký kia, Donald Trump bị đảng Cộng hòa coi như đứa "con bất trị" của mình, vì những phát ngôn sốc, phũ phàng và quá mức thẳng thắn của ông ta.
Trong suôt gần nửa năm vừa qua, tất cả những vấn đề mà Donald Trump đề cập tới trong chiến dịch tranh cử của mình đều là những vấn đề hết sức “nhạy cảm” mà các lãnh đạo của đảng Cộng hòa, cũng như Tổng thống Obama (đảng Dân chủ) từ lâu nay ngại đề cập tới-cho dù đó là những vấn đề mang tính cốt tử, sống còn, đe dọa tới an nguy, tương lai nước Mỹ. Những vấn đề nhạy cảm đó có thể tạm liệt kê ra như sau:

Chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan
Cho dù là người có con mắt lạc quan chính trị nhất, thì cho tới thời điêm này cũng không thể chối bỏ được một sự thật rõ ràng rằng Hồi giáo cực đoan đã và đang phát triển hiện hữu như một khối ung thư di căn trong lòng nước Mỹ.
Tổ chức khủng bố IS giờ đây đang lợi dụng tự do tôn giáo ở chính nước này để truyền bá, lôi kéo những công dân Mỹ gốc Ả-rập vào cuộc thánh chiến tử vì đạo của mình. Kết quả là liên tiếp những vụ tấn công khủng bố xảy ra ngay trong lòng nước Mỹ gây rối loạn an ninh và xã hội, mà tiêu biểu là vụ khủng bố ở Sanberdino ngày 22-12-2015 đã làm 11 người thiệt mạng, hàng chục người khác bị thương.
Lâu nay dường như lo sợ làm mất lòng cộng đồng Hồi giáo, Chính phủ của ông Obama không dám dùng từ “Hồi giáo cực đoan” mà chỉ dám nói khủng bố một cách chung chung. Kết quả là cuộc chiến khủng bố của Mỹ và đồng minh châu Âu ngày càng đi vào ngõ cụt không lối thoát-càng tấn công tiêu diệt IS thì chúng lại càng có những vụ khủng bố trả đũa đẫm máu và mãnh liệt hơn.
Ngược lại thì Donald Trump lại dám nói ra căn nguyên của vấn nạn này để rồi đề ra biện pháp cấm người tỵ nạn Hồi giáo nhập cư vào nước Mỹ, cho tới khi cơ quan an ninh Mỹ chắc chắn trong việc kiểm tra nhân thân của những người xin tị nạn (bị phản ứng, vài hôm sau, con gái rượu của ông có chữa lại, đại ý: "Ba tôi nói người nhập cư bất hợp pháp").

**Nợ công của nước Mỹ **
Dưới thời Tổng thống Obama do chi tiêu ngân sách "quá mạnh", đã làm cho nợ công ngày càng tăng lên tới mức kịch trần. Theo thống kê thì hiện tại nợ công của nước Mỹ là 19 triệu tỷ USD, tức chiếm khoảng 110% GDP của nước Mỹ. Đây là số nợ quá lớn gây ảnh hưởng trực tiếp tới nến kinh tế Mỹ, bởi nó sẽ làm cho các tổ chức tài chính đánh tụt điểm tín nhiệm trái phiếu Chính phủ Mỹ từ hạng AAA xuống AA+. Bới lý do này, mà Chính phủ Mỹ sẽ khó khăn hơn trong việc vay tiền và khi vay sẽ phãi trả lãi cao hơn. Tất nhiên hậu quả là các doanh nghiêp của Mỹ sẽ phải gánh chịu từ tác động này.
Với con mắt của một nhà kinh doanh, Donald Trump hiểu rất rõ vấn nạn nợ công đang đe dọa nền kinh tế Mỹ, từ rất lâu ông luôn chủ trương phải cắt giảm chi tiêu công của Chính phủ Mỹ.

Nhập cư bất hợp pháp từ Mexico
Đây cũng là một vấn đề gây nhức nhối tới an ninh xã hội của Mỹ. Bởi dòng người nhập cư bất hợp pháp từ quốc gia láng giềng Mexico hầu hết là các phần tử buôn ma túy, tội phạm, băng đảng mafia đào tẩu sang qua đường biên giới. Những thành phần này bổ sung vào tỉ lệ tội phạm tăng vọt của Mỹ trong thời gian vừa qua và làm rối loạn xã hội.
Vấn đề "gai góc" này, chủ trương của Donald Trump là phải xây một bức tường lớn ở biên giới để chống lại nạn nhập cư bất hợp pháp đó.
Ba vấn đề chính được liệt kê ở trên là những vấn đề gây nhức nhối từ lâu nay trong lòng xã hội Mỹ. Thế nhưng, từ trước đến nay các chính trị gia Mỹ của đảng Cộng hòa lẫn Dân chủ đều chỉ “hứa xong rồi để đấy”. Hệ quả là khi tranh cử, Donald Trump đã rất hiểu rõ tâm lý bất mãn này của dân Mỹ để tranh thủ giành phiếu ủng hộ; bất chấp bộ máy tuyên truyền báo chí, truyền thông của đảng Cộng hòa đã phải bỏ ra hàng chục triệu USD để bôi nhọ và hạ uy tín của Donald Trump.
Từ phân tích trên, chúng ta có thể thấy chiến thắng của Donald Trump chính là thể hiện sự bất mãn và chán nản của người dân Mỹ vào những lời nói hoa mỹ, bùi tai (dân ta thường mỉa mai là "nói xạo") của các vị lãnh đạo chính trị. Sự bất mãn này đã âm ỷ từ nhiều năm nay và Donald Trump đã xuất hiện, như một đốm lửa thôi bùng ngọn lửa.
Ra thế, dân Mỹ cũng không khác dân các nước, đều ngán lối nói xạo. Nhất lời nói xạo lại thốt ra từ miệng quan chức thì dân lại càng ngán.
Huy Thiêm