Gói cứu trợ kinh tế 787 tỷ USD, các bước ổn định tài chính, tái cơ cấu công nghiệp xe hơi - ngành xương sống của nền kinh tế Mỹ, khuyến khích phát triển năng lượng sạch, kinh tế xanh, tạo thêm việc làm... đã giúp nền kinh tế cường quốc này không sụp đổ. Bên cạnh đó, chương trình cải cách y tế đầy tham vọng bước đầu được chấp nhận tại Quốc hội và cuộc chiến chống biến đổi khí hậu đã có những bước đi đáng khích lệ. Tổng thống B. Ô-ba-ma cùng các thành viên đảng Dân chủ đã có công trong bình ổn nền kinh tế Mỹ, trong đó cuộc chế ngự thành công trung tâm tài chính Phố Wall- thủ phạm gây ra cuộc suy thoái, bằng những quy định mới được xem là một bước đi mạnh mẽ nhất.
Tuy nhiên, chính cuộc giải cứu tài chính lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ đã tạo bóng đen lớn về gánh nặng nợ nần của liên bang sẽ chất lên vai con cháu người dân Mỹ hôm nay, khiến những người Dân chủ bị dân chúng hoài nghi vì tỷ lệ thất nghiệp vẫn tăng ở 2 con số (10%); các vụ tịch biên tài sản, vỡ nợ vẫn tiếp diễn... Tình hình kinh tế khó khăn đã khiến người dân Mỹ bất bình với chính quyền của đảng Dân chủ. Đây là nguyên nhân chính khiến đảng này thất bại trước đảng Cộng hòa trong cuộc đua giành quyền kiểm soát Hạ viện vừa qua. Để Hạ viện rơi vào tay phe Cộng hòa là một bước thụt lùi lớn của phe Dân chủ; đồng nghĩa với việc chất thêm khó khăn cho chính quyền của Tổng thống B. Ô-ba-ma với nửa nhiệm kỳ còn lại. Tổng thống B. Ô-ba-ma cùng đảng Dân chủ sẽ phải chia sẻ nhiều hơn quyền lực với đảng đối lập Cộng hòa. Trong bối cảnh nạn thất nghiệp chưa thật sự được cải thiện, kinh tế trì trệ và mức bội chi ngân sách quá lớn, Tổng thống B Ô-ba-ma cũng đã gặp không ít khó khăn khi muốn thông qua các chính sách nhằm vực dậy nền kinh tế Mỹ.
Dự báo trên đã đến khi lãnh đạo của đảng Cộng hòa tuyên bố vừa chính thức đi vào hoạt động ngày 5-1 và một trong những ưu tiên hàng đầu ngay khi bắt đầu nắm quyền kiểm soát tại Hạ viện là tìm cách hủy bỏ hàng loạt dự luật và chương trình như dự luật cải cách y tế - một thành tựu quan trọng nhất về mặt đối nội của ông Ô-ba-ma trong năm 2010, đồng thời cắt giảm chi tiêu, cải tổ luật thuế, trấn áp tình trạng nhập cư không có cơ sở. Phát biểu đầu tiên của tân Chủ tịch Hạ viện vừa qua chẳng khác gì lời tuyên chiến với đảng Dân chủ và ông Ô-ba-ma.
Rõ ràng, còn bộn bề thách thức đang chờ đợi Tổng thống B.Ô-ba-ma ở phía trước. Mặc dù đà suy thoái kinh tế đã được chặn đứng, nhưng chưa báo trước một tiến trình phục hồi mạnh mẽ, thậm chí nền kinh tế hàng đầu thế giới này còn có thể đối mặt với những nguy cơ mới. Hai cuộc chiến tại Áp-ga-ni-xtan và I-rắc vẫn chưa tìm ra lối thoát trong khi sự bất bình của người dân Mỹ cũng như của dư luận quốc tế đang ngày càng tăng.
Trong nửa đầu nhiệm kỳ vừa qua, ông chủ Nhà Trắng có lợi thế to lớn là cả Hạ viện và Thượng viện đều do phe Dân chủ kiểm soát. Nay, sự thể đã thay đổi - đảng Cộng hòa giành được chiến thắng lớn nhất trong 70 năm tại Hạ viện. Một trật tự chính trị mới đã hình thành, từ nay đến đầu năm 2013. Cho dù phe Dân chủ hiện vẫn kiểm soát Thượng viện và nhiều khả năng các dự luật cải cách và chương trình của Tổng thống B. Ô-ba-ma khó có thể bị hủy bỏ, nhưng sự kiện Hạ viện vừa được phe Cộng hòa tiếp nhận ở thế sẽ cản trở khiến Nhà Trắng lâm vào tình thế hết sức khó khăn.
Thực tế cho thấy, cán cân quyền lực thay đổi trên đồi Ca-pi-tôn đã thay đổi, nên khó đảng nào, dù là Dân chủ hay Cộng hòa mang lại được điều mà người dân Mỹ đang trông đợi từng ngày là sớm thoát khỏi những khó khăn về kinh tế và việc làm.
Có thể nói, uy tín của Quốc hội Mỹ suy giảm mạnh, lòng tin của dân chúng vào Chính phủ cũng lao dốc và nó đã tạo nên sóng gió mới đang nổi trước Nhà Trắng. Bên cạnh đó, quan hệ đồng minh truyền thống Mỹ - Nhật đang đứng trước thách thức chưa từng có trong vòng 50 năm qua. Tiến trình hòa bình Trung Đông cùng vấn đề hạt nhân của Triều Tiên và I-ran vẫn bế tắc.
Mục tiêu của Oa-sinh- tơn giành lại ảnh hưởng tại Mỹ La-tinh (khu vực từng một thời là "sân sau" của Mỹ) giậm chân tại chỗ. Cam kết đóng cửa nhà tù quân sự Goan-ta-na-mô không như hứa hẹn, bị hoãn vô thời hạn do Quốc hội Mỹ bác bỏ đã khiến vị tổng thống được người Mỹ đặt nhiều kỳ vọng bước vào năm thứ hai cầm quyền mất tới 19% sự ủng hộ của cử tri. Thêm vào đó, lỗ hổng an ninh đáng báo động suýt nữa khiến nước Mỹ lâm vào chao đảo do vụ đánh bom bất thành trên chuyến bay của Hãng hàng không Delta Airlines đúng dịp Giáng sinh vừa qua đã ít nhiều làm nước Mỹ choáng váng trên mặt trận chống khủng bố...
Đây thực sự là một thách thức đối với vị tổng thống thứ 44 của nước Mỹ và nó sẽ chi phối lớn đến tương lai cuộc tổng tuyển cử Mỹ vào tháng 11-2012.
MINH PHƯƠNG