Cơ quan chức năng triệt phá đường dây sản xuất gần 600 loại sữa bột giả.

Các đơn vị nghiệp vụ Bộ Công an vừa phát hiện một đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả với số lượng lớn trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận. Sữa giả có thể khiến người dùng thiếu hụt dinh dưỡng, dị ứng, ngộ độc, rối loạn tiêu hóa, nhất là với trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, người cao tuổi. Dư luận đặt câu hỏi, tại sao gần 600 loại sữa, với quy mô sản xuất lớn có thể hoạt động suốt 4 năm mà không bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý?

Gần 4 năm, thu lợi bất chính 500 tỷ đồng

Theo cơ quan chức năng, từ tháng 8-2021 đến nay, các đối tượng đã thành lập Công ty cổ phần Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty cổ phần Dược dinh dưỡng Hacofood Group để sản xuất, kinh doanh sữa bột. Cụ thể 573 nhãn hiệu sữa bột dành cho người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, phụ nữ có thai... đã được 2 công ty trên sản xuất, bán ra thị trường, đem lại doanh thu gần 500 tỷ đồng trong khoảng 4 năm.

Những nhãn hiệu sữa này được quảng cáo, công bố có chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó...Tuy nhiên, qua kiểm tra thực tế, sữa của 2 công ty trên sản xuất không có những chất này, chất lượng đạt dưới 70% mức công bố. Các đối tượng khai nhận đã bỏ một số nguyên liệu đầu vào và thay thế, bổ sung thêm một số chất phụ gia. Cơ quan công an xác định, sữa bột có chỉ tiêu chất lượng một số chất đạt dưới 70% so với mức công bố, đủ điều kiện để xác định là hàng giả.

Theo Hiệp hội Sữa Việt Nam, thời gian gần đây, tình trạng sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng dưới danh nghĩa sản phẩm sữa đang có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp và tinh vi. Các sản phẩm sữa giả, sữa kém chất lượng hầu hết tập trung vào nhóm sản phẩm dùng cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người già, người có bệnh nền...

Việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng sữa giả có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em, phụ nữ mang thai, người già, người mắc bệnh nền... Sữa giả không đảm bảo chất lượng ảnh hưởng đến phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ em, thế hệ tương lai của đất nước, gây nên tình trạng trầm trọng về sức khỏe đối với người có bệnh nền. Sữa giả không đảm bảo chất lượng có thể chứa các thành phần độc hại, gây nên ngộ độc cấp tính hoặc mãn tính, giảm khả năng hấp thụ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển của cơ thể, khiến người tiêu dùng đối mặt với các vấn đề sức khỏe dài hạn.

Cơ quan quản lý nào phải chịu trách nhiệm?

Ngày 15-4, Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế đã có thông tin chính thức liên quan đến vụ việc sản xuất kinh doanh sữa giả. Theo Bộ Y tế, việc quản lý an toàn thực phẩm được quy định tại Luật An toàn thực phẩm, trong đó quản lý an toàn thực phẩm của các bộ: Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Công Thương và UBND các cấp. Việc công bố và đăng ký bản công bố sản phẩm thực phẩm được quy định tại nghị định 15/2018/NĐ-CP. Theo đó đa số các thực phẩm được tự công bố và có 4 nhóm cần kiểm soát chặt hơn thì phải được đăng ký bản công bố sản phẩm với cơ quan nhà nước có thẩm quyền trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường.

Theo Nghị định 15, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm "tổ chức tiếp nhận và quản lý hồ sơ, cấp giấy tiếp nhận bản công bố sản phẩm, giấy xác nhận nội dung quảng cáo đối với các sản phẩm dinh dưỡng y học, thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt, sản phẩm dinh dưỡng dùng cho trẻ đến 36 tháng tuổi". Ngoài ra nghị định 15 cũng quy định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương đối với việc quản lý các nhóm thực phẩm cụ thể và trách nhiệm trong thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm.

Trong đó quy định UBND cấp tỉnh thực hiện quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên phạm vi địa phương, chịu trách nhiệm trước Chính phủ về an toàn thực phẩm tại địa phương tổ chức xử lý vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm theo quy định; chịu trách nhiệm trước Chính phủ và trước pháp luật khi để xảy ra vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn.

Trong khi đó, theo ông Trần Hữu Linh - Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), Bộ Công Thương không thực hiện việc cấp phép và quản lý trực tiếp các sản phẩm do Công ty Cổ phần Dược quốc tế Rance Pharma và Công ty Cổ phần Dược Dinh dưỡng Hacofood Group đang sản xuất, kinh doanh. Các doanh nghiệp cũng không thuộc thẩm quyền quản lý chuyên ngành của Bộ Công Thương. Theo quy định của pháp luật hiện hành, không được thực hiện thanh tra chuyên ngành, kiểm tra định kỳ hay hậu kiểm đối với hoạt động sản xuất và cung ứng sữa của 2 doanh nghiệp này. Bộ Công Thương chỉ có thể tiến hành kiểm tra đối với các doanh nghiệp này khi phát hiện dấu hiệu vi phạm trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao.

Chia sẻ với PV Báo CCB Việt Nam, TS. LS. Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp, nhận định đây là một trong những vụ án hình sự đặc biệt nghiêm trọng, ảnh hưởng đến hàng ngàn người tiêu dùng, đặc biệt là trẻ em, người già, phụ nữ mang thai và người bệnh. Vụ án cũng phơi bày lỗ hổng trong công tác quản lý thực phẩm tại Việt Nam. TS. LS. Đặng Văn Cường chỉ ra rằng, cơ chế “tiền kiểm” hiện nay cho phép doanh nghiệp tự công bố chất lượng sản phẩm, tạo điều kiện kinh doanh nhưng dễ bị lạm dụng nếu thiếu đạo đức. “Hàng giả lưu hành nhiều năm với số lượng lớn như vậy mà không bị phát hiện sớm cho thấy cần siết chặt kiểm tra, giám sát, đặc biệt với thực phẩm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng,” ông nhấn mạnh.

Người tiêu dùng mua phải sữa giả có quyền trình báo cơ quan điều tra, yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản, sức khỏe và đòi hoàn tiền do giao dịch vô hiệu. Các tài sản thu lợi bất chính sẽ bị kê biên để đảm bảo thi hành án, trong khi hàng giả chưa bán sẽ bị tịch thu tiêu hủy. TS. Cường khuyến nghị: “Người dân cần cảnh giác với quảng cáo sai sự thật và kiểm tra kỹ nguồn gốc sản phẩm để bảo vệ quyền lợi bản thân”.

Võ Hóa