Thủ lĩnh Hezbollah - Hassan Nasrallah vừa bị hạ sát.

Mùa hè năm 1981, một nhóm thanh niên Liban theo dòng Hồi giáo Shiite có tư tưởng chống Israel đến thăm Đại giáo chủ Iran - Khomeini (đã mất), trong số họ có chàng trai Hassan Nasrallah 21 tuổi.

Tại cuộc gặp, ông Khomeini đồng ý thành lập một nhóm vũ trang tại Liban làm lực lượng đối đầu trực tiếp với Israel; công việc được Đại giáo chủ giao cho Ali Khamenei - Lãnh tụ tối cao Iran hiện nay trực tiếp chỉ đạo thực hiện. Sau một thời gian được phía Iran giúp chuẩn bị, giữa năm 1982, nhóm vũ trang này chính thức thành lập với tên gọi Hezbollah (có nghĩa là "Đảng của Thượng đế"), do giáo sĩ Abbas al - Mosawi đứng đầu.

Năm 1992, Abbas al-Mosawi bị ám sát; chàng trai 21 tuổi năm xưa Hassan Nasrallah lên thay và trở thành thủ lĩnh của Hezbollah cho đến ngày 27-9-2024, khi ông bị quân đội Israel hạ sát trong một cuộc không kích nhằm vào tổng hành dinh của Hezbollah ở thủ đô Beirut, Liban.

Dưới sự điều hành của Hassan Nasrallah, 32 năm qua, Hezbollah gần như trở thành một “nhà nước trong nhà nước” hùng mạnh ở Liban. Hezbollah hiện có 12 ghế trong Quốc hội, 2 vị trí Bộ trưởng trong nội các Liban; sở hữu một hệ thống truyền thông khá mạnh, bao gồm đài phát thanh, đài truyền hình và kênh truyền hình cáp phát 24/24 giờ trong cả khu vực Trung Đông. Điều đặc biệt, dù là một nhóm vũ trang, nhưng Hezbollah lại có một chương trình phát triển xã hội rộng lớn. Họ hiện đang điều hành ít nhất 4 bệnh viện, 12 phòng khám, 12 trường học và 2 trung tâm nông nghiệp cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo cho nông dân. Theo CNN: "Hezbollah đã làm mọi thứ mà một chính phủ nên làm, từ thu gom rác thải đến điều hành bệnh viện và sửa chữa trường học, chính vì thế mà Hezbollah đã ăn sâu vào xã hội Liban”.

Tuy bị các nước phương Tây và Israel cho là tổ chức khủng bố, nhưng đối với đông đảo người dân Liban, Hezbollah có công đánh đuổi Israel ra khỏi miền Nam Liban vào năm 2000. Chính Hezbollah cũng đã truyền cảm hứng, hỗ trợ các nhóm quân sự khác được Iran hậu thuẫn trong khu vực và giúp Chính phủ Syria trong cuộc nội chiến ở nước này.

Là một thành viên trong "Trục kháng chiến" được Iran dẫn dắt và hậu thuẫn (cùng với nhóm Hồi giáo Hamas ở Palestine và lực lượng Houthi ở Yemen), Hezbollah được Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) nhận xét là "Thực thể phi nhà nước có sức mạnh quân sự đứng đầu thế giới". CSIS ước tính, Hezbollah có khoảng 50.000 thành viên (30.000 quân thường trực và 20.000 tay súng dự bị), trong khi cố thủ lĩnh Hassan Nasrallah hồi cuối năm 2021 tuyên bố có hơn 100.000 tay súng được huấn luyện bài bản với kinh nghiệm chiến đấu phong phú. Đặc biệt, Hezbollah sở hữu khoảng 150.000 tên lửa và rocket các loại, trong đó có những loại có tầm bắn 300-550km và 1.000km, cho phép uy hiếp phần lớn mục tiêu trên lãnh thổ Israel ngay cả khi phóng từ miền Bắc Liban.

Theo giới phân tích, dù Israel có ưu thế vượt trội trong một cuộc chiến tranh quy ước với Hezbollah, tuy nhiên, Hezbollah vẫn có khả năng tác chiến phi đối xứng và chiến thuật chiến tranh du kích thuần thục, điều này cũng đặt ra thách thức không nhỏ với Israel. Chính vì vậy, phía Israel chủ trương thực hiện một chiến thuật đơn giản nhưng tinh vi mà không phải quân đội nào cũng làm được hoặc có giải pháp chống trả hữu hiệu, đó là, tình báo chỉ thị mục tiêu cho không quân công kích chính xác nhằm vào các kho vũ khí và các lãnh đạo Hezbollah. Kết quả là đến nay, ngoài ông Nasrallah, hầu như toàn bộ Ban lãnh đạo quân sự gồm 18 người  của Hezbollah đã thiệt mạng. Điều này cho thấy, không có địa điểm nào ở Trung Đông nằm ngoài tầm tấn công của Israel.

Nhiều nước đã lên tiếng lên án hành vi vi phạm an ninh, ổn định, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Liban, đồng thời hối thúc các bên liên quan hạ nhiệt căng thẳng để tránh đẩy khu vực rơi vào một cuộc chiến tranh toàn diện. Lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei cho biết: Tất cả các lực lượng kháng chiến ở Trung Đông sẽ đều hợp sức ủng hộ phong trào Hezbollah và Israel sẽ phải hối tiếc vì những động thái của họ ở Liban. Theo ông Khamenei, mặt trận kháng chiến sẽ quyết định tương lai của khu vực Trung Đông, với Hezbollah ở tuyến đầu. Về phần mình, Hezbollah tuyên bố sẽ tiếp tục cuộc chiến chống lại Israel và ngay trong ngày 28-9, đã phóng nhiều tên lửa vào các vị trí của Israel ở biên giới phía Bắc.

Dù vậy, Hezbollah đang đối mặt với khó khăn chưa từng có: Họ vừa phải nhanh chóng ổn định tổ chức, vừa phải lựa chọn hoặc phản ứng mạnh mẽ với nguy cơ một cuộc chiến tranh toàn diện với Israel, hoặc kiềm chế nhưng làm suy giảm uy tín và ảnh hưởng của mình.

Đăng Song