Đó là Hoàng Văn Nhùng - thuộc đồng báo DTTS (dân tộc Tày), quê ở xã Sóc Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Ông sinh ngày 4-11-1909; hy sinh ngày 5-2-1945 và là liệt sĩ đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam; ngày 19-8-1961 được Thủ tướng Chính phủ cấp bằng Tổ quốc ghi công (Quyết định số 337/TTg). Ông còn vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND.
Lịch sử ghi lại, gia đình ông rất nghèo, nhưng có truyền thống yêu nước. Hai anh em, ông và người em là Hoàng Văn Vân đã hăng hái tham gia cách mạng ngay từ khi còn rất nhỏ tuổi. Khoảng năm 1939, bị mật thám bắt tra tấn dã man, nhưng cả hai anh em một mực không khai, sau chúng phải thả.
Giữa năm 1940, Hoàng Văn Nhùng được Đảng ta cử đi học quân sự ở Liễu Châu, Quảng Tây, Trung Quốc với bí danh là Xuân Trường. Đầu năm 1944 về nước, Đảng phân công ông làm công tác vận động xây dựng đội tự vệ chiến đấu của các xã quê ông. Ngày 22-12-1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân thành lập, ông trở thành đội viên của Đội.
Rạng sáng ngày 5-2-1945, ông cùng đồng đội đi đánh đồn Đồng Mu (Cao Bằng). Nhưng đang trên đường tiến vào đồn địch thì bị lộ. Trận chiến đấu giáp la cà diễn ra ác liệt. Lúc đó Tiểu đội trưởng Xuân Trường chỉ huy một tổ đột nhập qua cửa sổ, dùng súng tiểu liên tiêu diệt ngay tên lính gác cổng... Sau đạn trong băng hết, ông rút khẩu sung ngắn lắp đạn để xông vào sở chỉ huy địch thì bị địch bắn đạn xuyên qua ngực. Ông ngã xuống nhưng vẫn gượng dậy gọi đồng đội lại nói: “Mình bị trúng đạn rồi, cậu lấy súng của mình bắn chúng đi”...
Xuân Trường anh dũng hy sinh khi vừa tròn 35 tuổi, chưa có gia đình riêng. Hiện nay, trên bia Danh sách đội viên ở Khu di tích rừng Trần Hưng Đạo, ghi tên ông ở vị trí thứ 35.
Nhật Huy (st)