CCB Hoàng Huy Bình.

Ở một làng quê trung du Xứ Thanh, ngôi nhà gia đình Hoàng Huy Bình được đội văn nghệ của xã mượn làm nơi tập luyện đàn, hát thường xuyên. Góc học tập ấy đêm đêm ánh đèn dọi vào song cửa sổ bởi những làn điệu chèo ngọt ngào khoan nhặt, bổng trầm tha thiết đong đầy cảm xúc “quyến rũ”, “hút hồn”… và Bình đã đem lòng đam mê, yêu thích nó.

Tuy không tham gia lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ nào về nghệ thuật dân ca, kịch hát truyền thống, cũng không có ai trong gia đình theo nghề này…, nhưng do năng khiếu “trời cho”, tình yêu nghệ thuật đã chắp cánh đưa Bình đến với nghệ thuật sân khấu chèo. Chăm chú “nuốt lấy từng ca từ, giai điệu”, anh luôn theo sát “chương trình dân ca và nhạc cổ truyền” hàng tuần trên làn sóng Đài tiếng nói Việt Nam; nhất là được trải nghiệm “nghề hát chèo” gắn bó cùng các đội văn nghệ, câu lạc bộ dàn dựng, tập luyện tiết mục để có thêm hiểu biết, vận dụng sáng tạo nên những tiết mục sân khấu có giá trị.

Tâm sự “nghề tay trái” của mình, Hoàng Huy Bình nhớ lại: Từ năm 1965 đã viết tiểu phẩm, kịch ngắn, chèo, dân ca. Trước năm 2001, viết dân ca tham gia hội diễn nghệ thuật quần chúng cấp huyện. Khi phụ trách khối văn xã UBND huyện, mặc dù công việc bận rộn nhưng “nghề tay trái” luôn đánh thức đam mê, thôi thúc anh sáng tác để động viên cổ vũ quần chúng, thúc đẩy hoạt động văn hóa, văn nghệ ở địa phương phát triển.

Văn hoá, văn nghệ với mục đích giáo dục chính trị tư tưởng, bồi đắp tâm hồn, tình cảm con người; đấu tranh phê phán lên án thói hư tật xấu, tệ nạn xã hội, tiêu cực, tham nhũng, loại bỏ cái ác ra khỏi đời sống xã hội; xây dựng và hoàn thiện con người mới Việt Nam VNXH.

Khai thác từ mạch nguồn ấy, anh đã dày công nghiên cứu tự sáng tác kịch bản, dàn dựng tiết mục, thể loại sân khấu… cho đội văn nghệ, CLB ở các xã, cơ quan, đơn vị, các đội văn nghệ mạnh của xã Hà Tân, Hà Lĩnh, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa. CLB dân ca và chèo của huyện, tham gia hội diễn, hội thi từ cơ sở lên huyện và toàn tỉnh đạt nhiều thành tích, giải thưởng. Để có tư liệu sáng tác kịch bản, dàn dựng tiết mục, xây dựng chương trình, anh luôn bám sát sự kiện đời sống xã hội, phản ánh hiện thực bằng hình tượng nghệ thuật sân khấu để chuyển tải những thông điệp có giá trị ý nghĩa xã hội, nhân văn và được công chúng phấn khởi, yêu thích, đón nhận.

Do khuôn khổ bài viết, xin dẫn đôi nét nổi bật về “vốn” sáng tác, dàn dựng khá “đồ sộ”, anh chia sẻ: Lao tâm khổ trí để tìm tòi, trăn trở nhiều với sân khấu chèo và anh đã thành công với những tiết mục “Làm giàu từ đất” phản ánh vấn đề đổi mới cơ cấu sản xuất phải đúng Luật Đất đai. “Bình yên những chuyến đò ngang” với chủ đề về tham gia giao thông đường thủy phải đảm bảo an toàn đúng luật. “Đừng nên tham bát, bỏ mâm” vấn đề về bảo vệ rừng, đừng vì một cái tổ ong mà để xảy ra cháy rừng gây thiệt hại. “Ai dại, ai khôn” phê phán mánh lới làm ăn buôn bán, mua hóa đơn để trốn thuế. “Không phải việc của tôi” về vấn đề vi phạm Luật Giao thông và đùn đẩy trách nhiệm của một số cán bộ. “Tự hào Tây Đô” ca ngợi Di sản văn hoá thế giới thành Nhà Hồ. “Em ở đường hai mươi Quyết Thắng” nói về sự hy sinh anh dũng của những cô gái trẻ trên con đường Trường Sơn huyền thoại. “Gậy bà lại đập lưng ông” phản ánh tình trạng không đảm bảo vệ sinh thực phẩm tại các quán ăn. “Giữ cho mãi mãi màu xanh của rừng” đề cập vai trò trách nhiệm bảo vệ “lá phổi xanh” giữ hơi thở cuộc sống. “Đừng bỏ ai lại phía sau” là những hoàn cảnh tưởng như vô vọng nhưng được các tổ chức, xóm làng giúp đỡ vượt qua. “Sạch làng tốt ruộng” phản ánh thực trạng về phát triển chăn nuôi chưa gắn với bảo vệ môi trường và cách khắc phục để sạch làng tốt ruộng. “Tò vò nuôi con tu hú”- phê phán tư tưởng trọng nam khinh nữ của một ít cán bộ vi phạm đạo đức, phẩm chất và lòng vị tha của người phụ nữ…

Với danh mục “đáng nể” kịch bản, tiết mục tự sáng tác, dàn dựng, anh đã đem tham dự hội diễn, hội thi nghệ thuật không chuyên các cấp; đề cập những vấn đề nóng hổi, bức xúc của cuộc sống cần được lý giải thỏa đáng. Sự kiện, nhân vật, vấn đề… hiện thực được mô tả phản ánh chân xác, trung thực, cách lý giải hợp tình, hợp lý, cặn kẽ, thấu đáo thông qua hình tượng nghệ thuật sân khấu, tạo được hiệu ứng tích cực, lan toả. Gặt hái kết quả qua bốn lần hội diễn, hội thi cấp xã (2003-2005), ba lần cấp huyện (2006-2010), hàng chục lần cấp tỉnh (2005-2019), anh đem về 3 giải thưởng tập thể, 5 giải cá nhân, 7 giải dành cho tác giả sáng tác kịch bản, 3 giải dành cho đạo diễn dàn dựng…

Về với đời thường, ở tuổi U70, anh sống chan hoà giản dị gần gũi với bà con khu phố; mọi người rất trân quý nhân cách, tấm gương mẫu mực của anh.

Nghệ nhân không chuyên tài hoa - CCB Hoàng Huy Bình sinh 1951, quê ở thôn Tiên Hòa, xã Hà Lĩnh, huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa; thường trú Tiểu khu 4, thị trấn Hà Trung. Anh nhập ngũ năm 1971, thuộc đại đội súng máy phòng không 12 ly 7, Trung đoàn 271B bộ binh, Quân khu 4, chiến đấu tại mặt trận Quảng Trị; nguyên là bác sĩ thuộc Ban Bảo vệ sức khỏe T.Ư Campuchia; nguyên Giám đốc Bệnh viện đa khoa huyện; nguyên Phó chủ tịch UBND huyện Hà Trung; nghỉ hưu năm 2011.

Lê Như Cương