Ra đời trong mùa thu Cách mạng tháng 8-1945, giành chính quyền về tay nhân dân, đến nay Đoàn Nghi lễ quân đội đã có bước trưởng thành vững mạnh, được Đảng và Nhà nước tặng thưởng 2 huân chương Chiến công hạng nhất và nhì, 5 huân chương Quân công hạng nhì và ba, danh hiệu “Đơn vị Anh hùng LLVTND”, nhiều cờ thưởng, bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Đảng uỷ Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng.
Từ “Đội kèn bảo an binh” của đội quân thuộc địa, gồm 72 người, gần ba bộ phận; dàn nhạc hơi (ác-mô-ni), trống con và thông hiệu, ngày 20-8-1945, Đội được mang tên “Ban âm nhạc giải phóng”, rồi khẩn trương luyện tập phục vụ buổi lễ Quốc khánh 2 tháng 9, do Hồ Chủ tịch đọc tuyên ngôn độc lập. Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bùng nổ, Đoàn tham gia chiến đấu bảo vệ Thủ đô với nhiều hình thức; trinh sát liên lạc, tải đạn tiếp tế, tuyên truyền cổ động… Riêng đội cảm tử có 11 chiến sĩ, trong trận chiến đấu bảo vệ Bắc Bộ Phủ, cùng với một đại đội chủ lực có tổ bom ba càng của nhạc công Đinh Văn Định, đã bình tĩnh ôm quả bom ba càng đâm thẳng vào chiếc đi đầu, chiếc xe bốc cháy. Khi chiếc thứ hai tiến đến Định lại xông lên lao bom để tiêu diệt nốt. Nhưng quả bom không nổ, Đinh Văn Định đã anh dũng hy sinh.
Giữa những ngày đầu thu tháng Tám lịch sử và kỷ niệm ngày truyền thống của Đoàn, đại tá Phạm Trung Kiên, Chính uỷ, một “người trai Hà Nội” tâm sự: Phát huy truyền thống “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh” và làm theo lời dạy của Bác Hồ: “Trống năng rèn, kèn năng thổi”, “Các cháu phải ra sức đào tạo thêm nhiều người vào, quân đội ta ngày càng trưởng thành càng cần nhiều quân nhạc”… những năm vừa qua, Đoàn đã phát triển toàn diện, đáp ứng nhu cầu đổi mới, nâng cấp nghi lễ, nghi thức cả về nội dung, hình thức, phạm vi và quy mô hoạt động. 5 năm qua Đoàn đón hơn 100 nguyên thủ quốc gia, có các tổng thống Nga, Mỹ, Pháp, ấn Độ… và để lại ấn tượng tốt đẹp. Từ năm 2008 tới nay Đoàn phục vụ gần 800 lần nghi lễ, tang lễ các cấp với tổng sỗ hơn 37.300 lượt người tham gia đều hoàn thành tốt nhiệm vụ, bảo đảm an toàn tuyệt đối về mọi mặt. Công tác huấn luyện cho các đối tượng chiến sĩ mới, bộ đội quân nhạc, đội danh dự, cán bộ chuyên môn, nghiệp vụ… quân số tham gia 99,18%, kết quả 100% đạt yêu cầu, có 85% khá và giỏi. Dàn nhạc 1 có nền nếp chính quy tốt và kỷ luật nghiêm; tự dàn dựng, phối khí hầu hết các tác phẩm âm nhạc lớn nhiều năm liền đạt “Đơn vị quyết thắng”. Phòng Chính trị tổ chức 11 đợt phát động thi đua và duy trì cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” đạt chất lượng khá. Qua đó bồi dưỡng nghiệp vụ cho 70 cán bộ cấp uỷ, kết nạp 8 đảng viên mới, mở lớp đối tượng đảng cho 29 quần chúng, bồi dưỡng lý luận 18 đảng viên mới, xây dựng 9 chương trình văn nghệ… Ngoài ra, Đoàn còn tiếp nhận 10 xe phục vụ nghi lễ, bảo dưỡng 170 lượt xe và 692 khẩu súng theo định kỳ, bảo đảm trên 400.000km an toàn, bảo đảm quân số khoẻ đạt 99,18%, xây dựng, sửa chữa 244m2, sơn, vôi ve 3.600m2 doanh trại. Đợt vào thăm chiến trường xưa (7-2009), Đoàn tặng nhân dân và huyện đội huyện Vĩnh Linh một nhà tình nghĩa, 2 ti-vi 42 inch và quà trị giá gần 100 triệu đồng. Nay Đoàn đang chuẩn bị có trên 100 nhạc công giỏi, tham gia Đại lễ âm nhạc tôn vinh Bác Hồ, nhân kỷ niệm 40 năm thực hiện Di chúc của Người với chủ đề: “Hồ Chí Minh - một đời vì nước vì dân” do 15 đoàn nghệ thuật, đơn vị phối hợp tổ chức nhân dịp Quốc khánh 2-9 tới.
64 năm qua, với vinh dự và trách nhiệm, phát huy truyền thống đơn vị Anh hùng, cán bộ chiến sĩ, đảng viên, đoàn viên Đoàn Nghi lễ luôn phấn đấu, khắc phục khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Tô Kiều Thẩm