Trong những ngày này, tại Hà Nội đang diễn ra Hội nghị cấp Nhà nước của Ủy ban chuyên trách Chính phủ với sự tham dự của các Đoàn đại biểu Chính phủ Lào, Cam-pu-chia; đại biểu các bộ, ban, ngành T.Ư và địa phương nhằm tổng kết công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ Việt Nam hi sinh ở Lào, Cam-pu-chia. Tổng kết đánh giá công tác lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện các Hiệp định và Kế hoạch ký kết song phương Việt Nam-Lào, Việt Nam-Cam-pu-chia về công tác tìm kiếm, cất bốc, hồi hương, quy tập hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên đất Lào và Cam-pu-chia; kết quả thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Lào (1994-2012), ở Cam-pu-chia (2001-2012); phương hướng, mục tiêu, giải pháp thực hiện trong thời gian tới và khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc… Đây là những nội dung, những việc làm hiện thực hóa tâm ước của toàn Đảng, toàn dân ta với các anh hùng liệt sĩ đã hi sinh thân mình vì sự nghiệp cách mạng, vì độc lập tự do của ba nước anh em Việt Nam - Lào - Cam-pu-chia.

Phát huy truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa”, đáp ứng nguyện vọng bức thiết của nhân dân và thân nhân liệt sĩ, thực hiện Hiệp định thỏa thuận với Chính phủ nước CHDCND Lào và Chính phủ Vương quốc Cam-pu-chia về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên đất Lào, Cam-pu-chia; được sự quan tâm chỉ đạo thường xuyên của Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ; sự giúp đỡ phối hợp chặt chẽ của các bạn Lào, Cam-pu-chia; các đơn vị, địa phương Việt Nam được giao nhiệm vụ đã có nhiều cố gắng, nỗ lực tìm kiếm, cất bốc, hồi hương được số lượng lớn hài cốt liệt sĩ về an táng tại các nghĩa trang trong nước. Nhiệm vụ chính trong thực hiện việc tìm kiếm, hồi hương hài cốt liệt sĩ trên đất bạn Lào và Cam-pu-chia được giao cho 18 đội quy tập gồm 1 đội của Quân khu 2; 6 đội của Quân khu 4; 3 đội của Quân khu 5; 4 đội của Quân khu 7 và 4 đội của Quân khu 9; trong đó có 8 đội thực hiện nhiệm vụ trên đất Lào; 10 đội trên đất Cam-pu-chia. Đến nay, sau 18 năm thực hiện nhiệm vụ trên đất Lào (1994-2012); 11 năm trên đất Cam-pu-chia (2001-2012), các lực lượng Quân đội đã tìm kiếm, cất bốc, quy tập, đưa về nước 30.538 hài cốt liệt sĩ; cụ thể trên đất bạn Lào, từ năm 1994 đến năm 2012 đã tìm kiếm, quy tập 15.989 hài cốt; trên đất bạn Cam-pu-chia đã quy tập 14.549 hài cốt. Được sự đồng ý và giúp đỡ của bạn, tại các khu nghĩa trang Quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam đã được cất bốc, ba tượng đài “Tình đoàn kết chiến đấu Việt-Lào đã được xây dựng ở U- đôm- xay, Xiêng Khoảng và Át-tô-pư; 17 nhóm tượng với những nội dung khác nhau trên đất Cam-pu-chia. Nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trên đất bạn là nhiệm vụ hết sức khó khăn, gian khổ và phức tạp; địa bàn làm nhiệm vụ chủ yếu nơi rừng sâu, núi cao; điều kiện ăn ở, sinh hoạt của các cán bộ, chiến sĩ chúng ta rất vất vả, khó khăn, nhiều khi phải ăn, ngủ chính tại các nghĩa trang; lại phải đi xa nhà trong nhiều tháng trời liền nhưng được sự giúp đỡ chí tình của các đơn vị và địa phương nước bạn, các đội quy tập đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao; tuy nhiên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, đã có 14 quân nhân của chúng ta đã hi sinh, 80 quân nhân bị thương và 26 quân nhân mắc bệnh…

Hiện nay, số lượng hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện Việt Nam còn lại trên đất Lào còn khoảng trên 1.000; ở Cam-pu-chia còn khoảng trên 5.000 nằm rải rác ở các vùng sâu, vùng xa, địa hình hiểm trở, đường sá đi lại rất khó khăn cùng với thông tin về phần mộ liệt sĩ rất hạn chế; tuy nhiên, chúng ta đang quyết tâm đến năm 2015 phấn đấu cơ bản hoàn thành việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Lào, Cam-pu-chia; trong đó ở Lào tìm kiếm, quy tập khoảng 1.000 hài cốt; ở Cam-pu-chia tìm kiếm, quy tập khoảng 3.000 hài cốt. Từ năm 2015 trở đi, thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập theo phương thức mới phù hợp cho đến khi không còn thông tin về hài cốt liệt sĩ.

Tại Hội nghị tổng kết công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Lào, Cam-pu-chia lần này, để ghi nhận và biểu dương những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, Nhà nước Việt Nam đã có nhiều hình thức khen thưởng đối với 922 tập thể và 2.695 cá nhân, trong đó có 201 tập thể và 466 cá nhân người Việt Nam; 533 tập thể và 1.134 cá nhân nước bạn Lào; 186 tập thể và 1.095 cá nhân nước bạn Cam-pu-chia. Cũng trong quá trình thực hiện Hiệp định, Nhà nước Lào đã có nhiều hình thức khen thưởng đối với 56 tập thể và 266 cá nhân người Việt Nam chúng ta…

Những kết quả đạt được trong quá trình tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Lào và Cam-pu-chia có ý nghĩa chính trị-xã hội sâu sắc; thể hiện thái độ, trách nhiệm, tình cảm của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đối với những người có công với cách mạng, tri ân đối với các anh hùng liệt sĩ,góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị ở các địa phương và không ngừng tăng cường, củng cố mối quan hệ hữu nghị láng giềng truyền thống giữa các dân tộc Việt Nam-Lào-Cam-pu-chia.

Bài và ảnh: Quốc Huy