Trong bối cảnh chuyển đổi xanh đã trở thành xu thế tất yếu của nền kinh tế. Theo số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đã có 50 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh. Đến cuối năm 2024, tổng dư nợ gần 680 nghìn tỷ đồng, chiếm 4,5% dư nợ tín dụng toàn hệ thống. Tốc độ tăng trưởng tín dụng xanh bình quân đạt 22% mỗi năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng chung của tín dụng đối với nền kinh tế; riêng năm 2023, tốc độ này đạt mức cao kỷ lục 24%.

Tín dụng xanh là hoạt động cho vay để đầu tư, sản xuất, kinh doanh, hỗ trợ phát triển các dự án không gây hại và góp phần bảo vệ môi trường. Tín dụng xanh được coi là công cụ quan trọng để đẩy mạnh sự phát triển của các ngành công nghiệp xanh, nông nghiệp xanh và giải quyết các thách thức của môi trường toàn cầu. Nếu được sử dụng đúng cách, tín dụng xanh sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu lượng khí thải carbon, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế xanh.

Các ngân hàng lớn như Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) là những đơn vị tiên phong trong việc tham gia vào các chương trình tín dụng xanh và tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực như năng lượng tái tạo và nông nghiệp hữu cơ.

Tính đến hết năm 2024, Ngân hàng BIDV là tổ chức tín dụng cung cấp tín dụng xanh lớn nhất tại Việt Nam với tổng dư nợ đạt khoảng 81 nghìn tỷ đồng. “Ngân hàng đang tích cực triển khai các chính sách nhằm giảm dần mức tài trợ cho những ngành có phát thải carbon cao, đồng thời tăng cường hỗ trợ các dự án xanh bằng các ưu đãi về lãi suất và tỷ giá. BIDV cũng đã ban hành danh mục các dự án xanh và xác định mức vốn ưu tiên dành riêng cho các doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn bền vững” - ông Vương Thành Long, Giám đốc Ban Kinh doanh vốn và tiền tệ của BIDV cho biết. Mới đây, BIDV tiếp tục đẩy mạnh triển khai các gói tín dụng xanh với tổng quy mô lên đến hơn 19.000 tỷ đồng, mang lại những cơ hội tài chính hấp dẫn cho các doanh nghiệp trong hoạt động đầu tư xây dựng, cải tạo công trình, các lĩnh vực dệt may và sản xuất nước sạch.

Các chuyên gia cho rằng, tín dụng xanh được xem là một phương thức quan trọng được các nước trên thế giới và Việt Nam đều chú trọng để hướng đến tăng trưởng xanh và bền vững. Ước tính, Việt Nam cần nguồn lực phát triển rất lớn, khoảng 368 tỷ USD cho cả giai đoạn đến năm 2040, tương đương 20 tỷ USD/năm. Để thực hiện mục tiêu này, Việt Nam cần xây dựng cơ chế, chính sách và giải pháp huy động nguồn vốn trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển thị trường tài chính xanh, khuyến khích dòng vốn tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực xanh.

Tuy nhiên, việc thiếu bộ tiêu chí chung dẫn đến thực trạng có thể một dự án xanh đạt chuẩn với ngân hàng này nhưng chưa chắc đạt chuẩn theo tiêu chí xanh của ngân hàng khác. Vì vậy, các ngân hàng đang mong chờ Chính phủ ban hành danh mục phân loại xanh để ngân hàng có căn cứ cho vay, tạo nên sự thống nhất về việc phân loại lĩnh vực xanh trong ngành Ngân hàng với các bộ, ngành khác.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp sạch cho biết thêm, một trong những rào cản lớn nhất là đầu ra cho sản phẩm xanh. Hiện nay, người tiêu dùng cảm thấy mơ hồ, chưa có sự phân biệt rõ ràng giữa nông sản canh tác bền vững và nông sản truyền thống. Hay nói cách khác, người tiêu dùng khó phân biệt được sản phẩm mà mình mua có sạch thật sự không hay chỉ là sạch trên chứng chỉ. Do đó, việc liên kết theo chuỗi trong sản xuất sản phẩm nông nghiệp sạch là điều vô cùng cần thiết.

Bên cạnh đó, nhận thức của doanh nghiệp cũng là một rào cản lớn. Không phải doanh nghiệp nào cũng hiểu rõ tầm quan trọng của chuyển đổi xanh và sẵn sàng đầu tư dài hạn cho quá trình này. Nhiều doanh nghiệp vẫn đặt câu hỏi liệu chuyển đổi xanh có thực sự mang lại lợi ích hay chỉ là một xu hướng ngắn hạn.

Để tín dụng xanh trở thành bệ đỡ cho nhiều ngành kinh tế xanh trong tương lai, cần đặt ra những mục tiêu cụ thể cho từng ngành, nghề và lĩnh vực, đồng thời có chính sách dài hạn để bảo đảm phát triển bền vững. Việc tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn, hỗ trợ đào tạo nhân lực và khuyến khích đổi mới công nghệ sẽ là chìa khóa giúp doanh nghiệp Việt Nam không chỉ đáp ứng các tiêu chuẩn xanh mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Hồ Thanh Hương