Khi lớn lên, ông một lòng theo cách mạng với cả trái tim và nhiệt huyết của tuổi trẻ. Những cống hiến của ông cho đất nước, cho quân đội thật đáng tự hào; những việc ông làm, những cương vị công tác ông đã trải qua, luôn để lại cho quân đội và nhân dân những ấn tượng không phai mờ về tác phong làm việc cụ thể, tỉ mỉ, quyết đoán, năng động, sáng tạo, linh hoạt nhưng kiên quyết. Đây là bản chất trong con người ông. Trải qua những năm tháng tham gia cách mạng giải phóng dân tộc, ông nói: “Chỉ có lòng quả cảm thì không đủ, mà cái chính là phải thương dân, thương anh em thì anh em và dân mới lo cho mình để đánh thắng giặc”. Từ Tư lệnh Quân khu 6 (QK6) đến Tư lệnh QK3, Thứ trưởng Thường trực Bộ Quốc phòng, Uỷ viên Ban Chấp hành T.Ư Đảng các khoá VI, VII; đại biểu Quốc hội các khoá VIII, IX, ở cương vị nào ông cũng để lại những mốc son về công tác. Khi đang đương chức ông luôn tâm niệm rằng: “Muốn làm gì thì phải nghĩ việc đó có lợi cho quân, cho dân thì quyết tâm làm và ngược lại, làm mà không có lợi, có hại thì đừng làm, ảnh hưởng đến hình ảnh của quân đội”. Chính vì vậy, ông đã cùng với tập thể Bộ tư lệnh QK3 lấn biển, làm giàu đánh thắng, làm đường xuyên đảo và bao công trình khác; thể hiện tinh thần dám chịu trách nhiệm trước Đảng, Chính phủ và quân đội về sáng tạo trong đường lối, kiên định trong chỉ đạo, sát với mục tiêu và thực tiễn. Quân, dân kính trọng ông; những nơi ông đến, ông đi đều để lại những tình cảm và lòng biết ơn của mọi người. Ông đã tháo gỡ khó khăn, tạo nguồn vốn và chỉ đạo sâu sát cách giải quyết cụ thể, thiết thực trong công việc.

Trên cương vị là Thứ trưởng Thường trực Bộ Quốc phòng, ông cũng đã để lại trong lòng cán bộ, chiến sĩ tình thương yêu và lòng kính trọng. Ông phụ trách và giúp Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về chính sách nhà đất. Ông đã tháo gỡ những vướng mắc để xây dựng một loạt các quy định chế độ chính sách sát với thực tiễn của cán bộ; giải quyết cơ bản chế độ nhà cửa cho cán bộ trong toàn quân.

Từ ngày được Đảng và quân đội cho nghỉ hưu, ông vẫn chăm lo cho mọi người và đi thăm các đơn vị, gặp gỡ anh em để chia sẻ những việc đã làm, những việc làm chưa xong và những việc sắp tới sẽ làm tiếp. Trong nền kinh tế thị trường, ngoài những mặt tích cực vẫn còn có các mặt tiêu cực nhưng bản chất “Bộ đội Cụ Hồ” vẫn còn in đậm trong ông. Đồng đội suy tôn ông là một tướng tài, có nhân cách, thương người, sâu sát, suy nghĩ cụ thể, kiên định và quyết đoán. Ông mất đi nhưng những gì ông làm và suy nghĩ, hành động còn mãi với thời gian. Tổ quốc, nhân dân, đồng đội và gia đình ghi công ông - Thượng tướng Nguyễn Trọng Xuyên, một tấm gương trọn đời vì cách mạng. Ông được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng nhất, Huân chương Quân công hạng nhất, Huy hiệu 65 tuổi đảng và nhiều huân chương cao quý khác.

Phạm Xuân Bình