Các hộ dân đã bị lực lượng cưỡng chế phá dỡ những căn nhà cấp bốn và nhiều cây cối, tường rào bao quanh với diện tích lên tới hàng nghìn mét vuông. Việc cưỡng chế khiến hàng trăm con người rơi vào cảnh “màn trời chiếu đất”. Trước ngày cưỡng chế, một số hộ dân còn tới UBND quận đề nghị được đối chất với lãnh đạo quận, nhưng đều không gặp được vì lãnh đạo quận bận họp. Từ đó đến nay các gia đình liên tục đi kêu cứu khắp nơi...

Bị cho là lấn chiếm “đất công”, “đất chưa sử dụng”?!

Việc thu hồi đất, cưỡng chế của chính quyền xuất phát từ một loạt kiến nghị đề xuất của UBND phường Phú Thượng và cơ quan chức năng quận Tây Hồ khi thanh tra, kiểm tra cho là người dân lấn chiếm “đất công”, “đất chưa sử dụng”. Theo đó, từ năm 2003 đến năm 2009, UBND quận Tây Hồ đã ban hành một loạt các quyết định (QĐ 1417, QĐ 1764, QĐ 1766, QĐ 1767, QĐ 1427, QĐ 1882) thu hồi những diện tích đất bị cho là chiếm dụng trái phép tại tổ 1, cụm 1, phường Phú Thượng. Tiếp đó, ngày 8-2-2013, UBND quận Tây Hồ ban hành các quyết định số 650, 651, 652, 653, 654, 655 về việc cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai đối với bà Hoàng Thị Mịch, ông Nguyễn Mạnh Tưởng và nhiều hộ khác.

Tương tự, trước đó ông Nguyễn Mạnh Hiệp, Nguyễn Trường Sơn, bà Phan Thị Hồng Liên… cũng bị UBND quận Tây Hồ ban hành các quyết định thu hồi đất (QĐ 557, QĐ 228, QĐ 231, QĐ 232) với lý do là “lấn chiếm đất công”, “đất chưa sử dụng” do UBND phường Phú Thượng đang quản lý.

Do các gia đình không chịu bàn giao nên UBND quận ra quyết định cưỡng chế. Diện tích thu hồi và các quyết định cưỡng chế lên tới hàng nghìn mét vuông (theo bản đồ năm 1994, thể hiện diện tích đầm cụm 1 là 8.581m2-PV).

Tuy nhiên, phản ánh của người dân cho rằng chính quyền tổ chức thu hồi đất không công khai minh bạch, trình tự thu hồi đất, ban hành quyết định cưỡng chế chưa đúng với qui định của pháp luật.

Căn cứ của người dân đưa ra là Nhà nước luôn có chính sách khuyến khích người dân “khai hoang phục hóa, lấn biển, đưa diện tích đất trống, đồi trọc, đất có mặt nước vào sử dụng”.

“Bà Hoàng Thị Mịch, bà Phan Thị Hồng Liên, ông Nguyễn Mạnh Tưởng đều là những người dân gốc làng Phú Thượng, đã sinh sống và ở khu vực này từ những thập niên 50-60 của thế kỉ trước và họ đã khai hoang phục hóa sử dụng diện tích chân đê sông Hồng (nay là đường An Dương Vương) để canh tác ổn định nhiều chục năm nay. Có hộ gia đình như hộ ông Nguyễn Văn Chác, là bố đẻ ông Nguyễn Mạnh Hiệp còn được UBHC Hà Nội (cũ) cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng ruộng đất từ năm 1956...”, đơn của người dân nêu.

Quy kết có đúng?

Theo các quyết định thu hồi đất của UBND quận Tây Hồ thì nguyên nhân bị thu hồi là do các hộ dân có hành vi lấn chiếm “đất công”, “đất chưa sử dụng”.

Việc xác định đất chưa sử dụng khiến người dân phản ứng vì thực tế một phần đất họ đã sử dụng từ hàng chục năm nay và đất này cũng từng có chủ sử dụng. Bằng chứng là một số văn bản của cơ quan chức năng trả lời đơn của ông Nguyễn Mạnh Hiệp, xác định có diện tích 5.525m2 đầm ao ông Hiệp thuê của Công đoàn phường Phú Thượng để thả cá, trong đó một phần diện tích 1.473m2 bị thu hồi lại theo Quyết định số 557/QĐ-UBND ngày 10-4-2003 của UBND quận Tây Hồ.

Báo Pháp luật Việt Nam số ra ngày 9-4-2013, từng dẫn lời bà Hoàng Thị Mịch nói, vị trí khu đất thu hồi: “Năm 1962, bà được HTX Thụy Tiến giao đất để gieo mạ, HTX không thu thuế. Năm 1992, khu đất bị ngập úng nên HTX đã bỏ không sử dụng. Từ đó, gia đình bà đổ đất để tôn tạo trồng cây. Năm 2002, gia đình kê khai đóng thuế”. Do đó, nếu chính quyền cho rằng đất chưa sử dụng là chưa đúng.

Đề cập đến việc cưỡng chế thu hồi đất tại tổ 1, cụm 1 phường Phú Thượng, ông Nguyễn Phúc Quang, Chủ tịch UBND quận Tây Hồ thừa nhận: “Số diện tích thu hồi lại cũng chưa có dự án nào vào. Mục đích thu hồi là để giao cho Trung tâm phát triển quỹ đất và quản lý duy tu hạ tầng đô thị quận Tây Hồ quản lý chống lấn chiếm”. Ông Quang cũng phân trần, từ khi lên làm chủ tịch tới nay, nhiều vụ việc ông phải đi “giải quyết hậu quả” của lãnh đạo tiền nhiệm để lại?!

Không biết việc giải quyết hậu quả của vị chủ tịch quận hiện nay tới đâu? Nhưng điều ai cũng nhận thấy, những ngôi nhà trị giá tiền tỷ đã tồn tại hiện hữu hàng chục năm qua, tạo thành một khu dân cư bị cưỡng chế phá bỏ là rất lãng phí, gây thiệt hại rất lớn đến kinh tế người dân.

Trường hợp qui kết họ lấn chiếm “đất công”, “đất chưa sử dụng” thì tại sao không xử lý dứt điểm từ khi bắt đầu vi phạm? Và tại sao khi các hộ dân đến ở khai báo tạm trú, tạm vắng, làm hợp đồng điện nước mà chính quyền địa phương, cơ quan chức năng vẫn chấp nhập, ký hợp đồng, cho nhập hộ khẩu như trường hợp hộ ông Nguyễn Trọng Nhân, bà Phạm Ngọc Thư? Đó là những câu hỏi cần có lời giải đáp. Nhưng có một thực tế, khi có hộ dân được nhập khẩu vào địa phương thì đương nhiên phải được chính quyền địa phương xác nhận tình trạng sử dụng đất ổn định và không có tranh chấp mới cho nhập. Và đây cũng chính là một trong những lý do người dân khiếu nại, có những phản ứng khi tổ chức cưỡng chế mà không đền bù, hỗ trợ.

Theo Quyết định số 39/2005/QĐ-TTg ngày 28-5-2005, nhà cửa xây dựng trước thời điểm ngày 1-7-2004, Luật Xây dựng có hiệu lực thi hành trường hợp không phép, sai phép trong khu quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt nhưng chưa triển khai thực hiện quy hoạch, được phép tồn tại theo hiện trạng... Vì vậy đề nghị UBND quận Tây Hồ cần xem xét lại các quyết định hành chính đã ban hành, tránh làm thiệt hại đến quyền lợi của người dân.

Chính Nhi