Con cháu cần lễ phép, hiếu thảo, biết kính trọng ông bà, cha mẹ. Ảnh minh họa

Chúng ta thường có câu “trẻ cậy cha, già cậy con”, từ nhiều đời nay trong quan niệm Á Đông nói chung và văn hóa truyền thống của người Việt Nam nói riêng, bố mẹ khi về già thường sống chung với con cháu. Thế nhưng, những năm gần đây xã hội ghi nhận sự dịch chuyển xu hướng sống mới của người già. Tuổi xế chiều khi đã lo lắng xong xuôi việc học hành, dựng vợ gả chồng cho con cái thì họ đã chọn cách sống cho riêng mình, không ở cùng con cái.

Khi ở riêng, khoảng cách thế hệ, suy nghĩ và lối sống dẫn đến những xung đột trong gia đình được hóa giải một cách nhẹ nhàng. Tuy nhiên, để có được niềm vui như vậy, cả cha mẹ và con cháu đều phải có sự chuẩn bị về kinh tế, tâm thế trước khi đưa ra quyết định.

Theo số liệu điều tra mới nhất của Viện Dân số sức khỏe và Phát triển vào năm 2020, thực hiện với hơn 6.000 người cao tuổi trên cả nước, có 19% người cao tuổi sống riêng 2 vợ chồng, 8,6% người cao tuổi sống một mình, hơn một nửa số người cao tuổi sống một mình có con cái sống cùng xã, phường. Việc con ở gần kề nhưng không ở chung nhà được cho là mô hình đáng quan tâm, giúp con cái có thể chăm sóc bố mẹ thường xuyên mà hai bên đều tôn trọng không gian sống riêng của nhau.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới sự dịch chuyển cấu trúc gia đình của người Việt nhưng một trong những nguyên nhân quan trọng là khoảng cách thế hệ trong suy nghĩ, lối sống hay quan điểm ứng xử. Mặt khác, người già ở tuổi 50, 60 còn rất khỏe, trẻ, có thu nhập chủ động, thụ động từ lương hưu hay đi làm thêm… Chính sự chủ động về kinh tế đó, cộng với đang còn hội nhập trong xã hội, nên họ muốn có không gian tự do. Trong khi đó, con cháu họ có thể ở nước ngoài hay tỉnh khác, thường xuyên đi công tác nên chuyện ở chung để chăm sóc cha mẹ già như ngày xưa là không thể.

Những mâu thuẫn trong mối quan hệ với con cái khi sống chung có thể ảnh hưởng tới thể chất và tinh thần của người cao tuổi. Với những người ở riêng, họ tạo ra không gian riêng cho mình và tôn trọng không gian riêng của con. Suy nghĩ phải trông nhà, trông cháu cho con cũng không còn phù hợp với người già hiện nay.

Ngày nay, trong một xã hội hội nhập sâu rộng, con cái không phải lúc nào cũng có điều kiện ở gần cha mẹ. Nhưng dù ở xa hay gần, chung hay riêng, chỉ cần quan tâm, chăm sóc, hiếu kính với cha mẹ thì các con vẫn mang lại niềm tự hào, niềm vui cho cha mẹ ở tuổi xế chiều.

Minh Anh