Ông Lê Văn Tùng, 78 tuổi, người dân địa phương nhớ lại: “…Ngày đó chiến tranh ác liệt lắm, quân dân ta chiến đấu kiên cường, bắn cháy xe tăng, máy bay địch, xác tụi nó nằm chất chồng trên trận địa, vậy là nó rút lui, tinh thần anh em mình phấn chấn lắm…”.
Nói đến Ấp Bắc, nhiều người nhớ ngay đến Anh hùng LLVTND Đặng Minh Nhuận (Bảy Đen), Đại đội trưởng Đại đội 1, Tiểu đoàn 261 chỉ huy trận đánh Ấp Bắc lịch sử đã làm nức lòng quân dân cả nước và bè bạn khắp năm châu. Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam đã phát động phong trào “Thi đua Ấp Bắc, giết giặc lập công” trong toàn miền Nam. Vào thời điểm này, Chủ tịch nước Cuba Fidel Castro đã lấy tên Ấp Bắc để đặt cho một làng quê ở đất nước mình và trao tặng lá cờ chiến thắng trên bãi biển Giron cho Tiểu đoàn 261 Anh hùng.
Chúng tôi đến thắp hương trước mộ phần của 3 liệt sĩ đặt trang trọng trong gian nhà thờ và lặng người thật lâu trước tượng đài bằng đồng sừng sững, uy nghiêm mang tên “Tiểu đội gang thép” nặng 18 tấn với tư thế tiến công hiên ngang đứng trên xe tăng địch của ba chiến sĩ gang thép gồm chiến sĩ Nguyễn Văn Đừng (quê Cao Lãnh), Đỗ Văn Trạch (quê Bến Tre) và một chiến sĩ tên Hùng (quê Long An).
Sáng 2-1-1963, chỉ huy Sư đoàn 7 và chiến đoàn bảo an thuộc tiểu khu Định Tường của địch mở cuộc càn quét xã Tân Phú thuộc vùng giải phóng liên hoàn 2 huyện Cai Lậy, Châu Thành. Điểm tập trung đánh phá là Ấp Bắc. Công binh của ta dùng thủy lôi đánh chìm 1 tàu địch tại Vàm kinh 3 và bắn hỏng 2 chiếc khác. Đến 9 giờ địch cho trực thăng đổ bộ xuống Ấp Bắc; 13 giờ 30, ba xe M113 của địch mở đợt tiến công. Trận địa bất lợi cho ta, Tiểu đội trưởng Nguyễn Văn Đừng, cùng 2 chiến sĩ anh dũng cầm cự không cho địch tiến vào rồi bất ngờ bám lên xe M113 ném thủ pháo phá hủy 1 xe, diệt 5 tên địch, 2 xe còn lại hốt hoảng tháo chạy. Sau đó 3 đồng chí quay về công sự, tiếp tục chiến đấu và hy sinh anh dũng. Các chiến sĩ đã được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Sau đó địch tiếp tục tăng quân tiến công nhiều đợt, quân dân ta kiên cường đánh trả. Đến 20 giờ, địch hoàn toàn bị đẩy lùi. Trong trận đánh lịch sử này, ta diệt 450 tên ngụy Sài Gòn, 3 cố vấn Mỹ, 8 máy bay trực thăng bị bắn hạ, 3 xe lội nước M113 bị cháy, 1 tàu chiến bị đánh chìm. Khu di tích mỗi năm đón hàng nghìn lượt du khách trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu. Đây cũng là nơi giáo dục cho thế hệ trẻ về truyền thống đấu tranh bất khuất của quân và dân ta trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.
Đến thăm Ấp Bắc hôm nay, thật xúc động khi tận mắt chứng kiến những di tích chiến tranh gồm: xe bọc thép, máy bay lên thẳng, pháo 105 ly. Cạnh đó, mộ 3 chiến sĩ gang thép năm xưa đang tỏa khói nhang nghi ngút bên vườn hoa thơm rực rỡ sắc màu. Cạnh đó là nhà trưng bày nằm dưới những cây cao bóng mát mời gọi khách tham quan tìm hiểu và nghe kể trận đánh 53 năm về trước với bao sự ngỡ ngàng và thán phục. Tại đây đang trưng bày nhiều hiện vật chiến tranh như các phương tiện thông tin liên lạc, súng, đạn, tư liệu tuyên truyền phục vụ khách tham quan. Cạnh đó trong khoảng không gian rộng mát trưng bày một số hình tượng nhà làm việc, công sự chiến đấu…
Ấp Bắc hôm nay đang vươn lên xây dựng quê hương mới với sức sống tự hào về quá khứ để không phụ lòng sự hy sinh của 19 Mẹ Việt Nam Anh hùng, 294 liệt sĩ và còn biết bao xương máu của người đã hy sinh. Thời gian đi qua nhưng hào khí oai hùng, bất khuất của chiến thắng trận Ấp Bắc sẽ còn sống mãi trong lòng dân tộc.
Phương Anh