Vốn có tư duy nhanh nhạy và trí tuệ, ông sớm tìm được chân lý của Đảng, lăn lộn với cách mạng khi tuổi đời còn rất trẻ. Trong những năm tháng đầu đời làm cách mạng, ông sớm nhận ra điểm mạnh, yếu của ta và địch, biết chọn phương thức hoạt động và chớp thời cơ khi thực tiễn thuận lợi, biết dựa vào dân, vào liên minh công nhân, nông dân lao động, biết lấy dân làm gốc, xây dựng cơ sở cách mạng ở từng người, từng nhà. Bài học cách mạng đầu đời đó được trải nghiệm và thành công ở Nam Hưng Yên giai đoạn 1939-1943, khi đó ông mới tròn 3 tuổi Đảng. Với những thành công ở Nam Hưng Yên nên ông được T.Ư điều về hoạt động ở Hà Nội. Địa bàn Hà Nội phức tạp, là chỗ đứng chân của 4 cơ quan đầu não bọn phát xít và ngụy quân, ngụy quyền; trước đó 17 Ban Cán sự và Thành uỷ đã bị địch đánh tan, bị lộ phải chuyển đi nơi khác. Vì vậy phải làm cách mạng như thế nào, bằng phương thức gì để có thể trụ vững và lãnh đạo cách mạng ở Hà Nội thắng lợi là bài toán cực kỳ khó khăn với Đại tướng. Tình thế cực kỳ cam go và khốc liệt, nhưng với tư duy sáng tạo và kinh nghiệm gạn lọc được từ những thành công ở Nam Hưng Yên, với phương thức dân vận giỏi, địch vận giỏi, ông đã cùng tập thể Ban cán sự Thành ủy xây dựng cơ sở, căn cứ mạnh từ ngoại thành, rồi vào nội thành, với nguyên tắc là lực lượng ở từng người, từng nhà, không phân biệt giàu nghèo, miễn là đi theo cách mạng, sẵn sàng hy sinh cho cách mạng. Khi cơ sở ở ngoại thành vững mạnh, các đội TNXP, phụ nữ cứu quốc hoạt động rất mạnh và công khai… Đây là thời cơ để tăng cường hoạt động cho nội thành. Cách mạng Tháng mười Nga thắng lợi đã mở ra con đường tiến hành khởi nghĩa thắng lợi cho cách mạng Việt Nam. Khi thời cơ đã đến Bác Hồ đã có lời hiệu triệu “Đem sức ta mà giải phóng cho ta”. Bác đã sớm nhận biết tình hình của cách mạng thế giới và tình hình tại Hà Nội, biết địch biết ta; từ đó Đảng ta và Bác Hồ đã phát động chuẩn bị lực lượng, tranh thủ thời cơ để tổng khởi nghĩa. Theo Đại tướng, thời cơ của cách mạng đã đến, nhưng phải làm thế nào để khởi nghĩa thành công vẫn là điều mà Đại tướng đi tìm lời giải. Tối 17-8-1945, cuộc họp của Ban cán sự Thành uỷ kéo dài suốt đêm bàn về chọn phương thức hoạt động, chớp thời cơ khi thực tiễn thuận lợi. Đại tướng Nguyễn Quyết-Bí thư Thành uỷ Hà Nội với trí tuệ và sức sáng tạo của tuổi trẻ biết dựa vào dân, biết khơi dậy niềm tự hào dân tộc, một dân tộc đã bị đàn áp buộc phải đứng lên để cứu dân, cứu nước. Với nguyên tắc tập trung, tư duy chủ động sáng tạo, tự lực tự cường của Thành uỷ Hà Nội, đứng đầu là Bí thư Nguyễn Quyết với mưu lược, phương thức lãnh đạo, chỉ huy đúng và chính xác đã lãnh đạo Hà Nội làm cách mạng Tháng Tám thành công. Đại tướng nói: Dù khó đến mấy, không có một khuôn mẫu nào, yếu tố quyết định là sự sáng tạo của thực tiễn cũng phải làm và làm thành công. Đúng vậy, Cách mạng Tháng Tám thành công chấn động địa cầu. Người chỉ huy lãnh đạo cuộc khởi nghĩa lúc đó mới 5 tuổi Đảng. Khi khởi nghĩa thành công, đồng chí Trường Chinh-Tổng Bí thư BCHTƯ Đảng đã khẳng đinh, Cách mạng Tháng Tám thành công là Thành uỷ Hà Nội đã tìm ra phương trình có nghiệm số (1). Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói: Đảng bộ Hà Nội, nhân dân Hà Nội đã làm nên huyền thoại (2). Đây là sức trẻ, trí tuệ và niềm tin vào Đảng kính yêu, người chỉ huy, lãnh đạo biết học ở dân, nghe dân, tin dân, lãnh đạo nhân dân làm nên điều kỳ diệu của sự nghiệp cách mạng giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, bảo vệ Đảng, được nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới ca ngợi. Lịch sử Đảng bộ Hà nội đã viết: “Từ tháng 9-1939 đến 19-8-1945 là thời kỳ cam go nhất, khốc liệt mà cũng vĩ đại nhất trong lịch sử cách mạng Việt Nam cũng như lịch sử dân tộc (3)”.
Với nguyên tắc, niềm tin, tự tin, tự lực, trên cương vị mới ở mặt trận Nam tiến, Đại tướng cũng để lại nhiều bài học có giá trị. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã nói: Những cán bộ, đảng viên xuất sắc tại Hà Nội, nhân dân ta, dân tộc ta có thể tự hào với tinh thần xung phong quyết chiến của các Chi đội Nam tiến, các cán bộ Nam tiến xứng đáng với những chiến công và thành tích hiển hách.
Đất nước hòa bình, đồng chí Nguyễn Quyết là Tư lệnh kiêm Chính uỷ Quân khu 3, Quân khu vừa là tiền tuyến, vừa là hậu phương đánh giỏi thắng lớn, với phương châm: Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người, cả Quân khu là một tập thể thống nhất. Trên cương vị mới, Đại tướng đã đề xuất và lãnh đạo thực hiện phong trào làm giàu đánh thắng, vươn ra Biển Đông làm giàu đánh thắng, không làm kinh tế gia đình là sai lầm, không làm 5 hình thức kinh tế là sai lầm. Đây là những dấu mốc quan trọng trong thập niên 1970-1980, Quân khu 3 đã tạo được ấn tượng mạnh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; cả đồng bằng sông Hồng ấm no, hạnh phúc khi phong trào làm giàu đánh thắng được phát huy và đi vào từng người, từng nhà. Mặc dù vẫn còn bị những cản trở lớn về tư duy cho là làm kinh tế gia đình là “phá hợp tác xã”, “đi con đường tư bản chủ nghĩa”. Nhưng không, sự nghiệp cách mạng của Đảng đã chỉ rõ, cần xóa bỏ quan liêu bao cấp để đổi mới toàn diện. Đây là sự thành công của sự lãnh đạo của Đảng, với sự nỗ lực sáng tạo của cơ sở và địa phương, nó có ý nghĩa cả trước mắt và lâu dài, quốc gia và quốc tế. Đây là một mốc son của sự sáng tạo và dám chịu trách nhiệm, dám làm và làm thành công của vị Tư lệnh kiêm Chính uỷ Quân khu trong khi cơ chế còn cấm đoán.
Trên cương vị Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị, Bí thư T.Ư Đảng, Phó chủ tịch HĐNN, với tầm chiến lược và tư duy phải nhạy bén hơn, cả những vấn đề trong nước và quốc tế, Đại tướng Nguyễn Quyết đã hoàn thành trọng trách đối với công cuộc đổi mới toàn diện của Đảng, nhất là chống đa nguyên, đa đảng, quyết liệt và cực kỳ khó khăn trong giữ vững nguyên tắc của Đảng, giữ vững đường lối của Đảng. Đảng bộ Quân đội đã tổng kết lịch sử và kết luận đây là sự sống còn của dân tộc.
Với những thành tích và sự cống hiến không mệt mỏi, dù ở cương vị nào, thời kỳ nào, đảng viên trẻ Nguyễn Quyết ngày nào nay vẫn giữ nguyên giá trị đích thực trong sự nghiệp cách mạng của Đảng. Ông sống độc lập, có trách nhiệm trong vận mệnh của đất nước, những phát biểu xây dựng và đóng góp đều hết sức có chất lượng và trách nhiệm đối với Đảng kính yêu và sự trường tồn của dân tộc. Đây là tấm gương sáng của Đảng ta, đúng như những gì còn đọng lại với thời gian, trong lòng dân, quân đội là “Ông vua cơ sở, ông Tướng chính sách, ông quan vạn đại”.
Dù tuổi tác đã cao, nhưng Đại tướng vẫn say sưa và sôi nổi. Đại tướng vẫn nhắc lại cho thế hệ hôm nay cần trau dồi kỹ năng sống và cống hiến như thời trẻ của ông trên các mặt trận kinh tế, xóa đói giảm nghèo, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng Đảng ta vững mạnh. Các đảng viên trẻ phải thực hiện tốt, làm tốt Nghị quyết T.Ư 4, khóa XI và Nghị quyết Đại hội XII, tập trung trí tuệ, độc lập và sáng tạo của người Việt Nam trong sự nghiệp trồng người và bảo vệ Tổ quốc. Muốn được như vậy thì đảng viên phải không ngừng rèn luyện và loại bỏ những tế bào biến chất ra khỏi Đảng - Đảng chân chính là phải biết nghe dân, học dân và tất cả vì dân.
PXB