BHXH tỉnh Long An giải thích những quy định mới về chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế đến người lao động.

Trong 5 năm qua, Bảo hiểm xã hội Việt Nam (BHXH) và các địa phương đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng trong phòng, chống tội phạm, xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Tuy nhiên, hành vi nợ, trốn đóng và gian lận về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp ngày càng gia tăng và diễn biến phức tạp. Tính đến cuối tháng 7-2019, số nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN là trên 6.000 tỷ đồng, với số đơn vị nợ đọng khoảng trên 55.000 đơn vị và đối tượng bị tác động là hàng trăm nghìn người lao động. BHXH đã chuyển khoảng 100 hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý về các hành vi trốn đóng, gian lận, trục lợi BHXH, BHYT, BHTN, nhưng còn nhiều vướng mắc nên chưa có kết quả. Chỉ có 2 vụ việc đã có kết quả nhưng lại được xử lý dưới các tội danh khác.

Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung 3 tội danh là tội gian lận bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, tội gian lận bảo hiểm y tế; tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động. Việc bổ sung thêm 3 tội danh này đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự đối với các hành vi vi phạm, góp phần đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh phòng chống tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm. Tuy vậy, Bộ luật Hình sự vẫn còn những quy định chung chung và có cách hiểu khác nhau, cần có hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật. Để kịp thời đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống tội phạm trong lĩnh vực bảo hiểm, khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn xét xử, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Nghị quyết 05/2019/NQ-HĐTP ngày 15-8-2019 hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, BHTN, Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động của Bộ luật Hình sự.

Nghị quyết 05 đã tháo gỡ được các vướng mắc, hướng dẫn các tình tiết hành vi vi phạm cụ thể, xác định tư cách tham gia quá trình tố tụng của BHXH là bị hại. Như truy cứu trách nhiệm hình sự tương ứng theo tổng số tiền của các lần bị chiếm đoạt; truy cứu trách nhiệm hình sự theo khung hình phạt cơ bản cho việc chiếm đoạt tiền BHXH. BHYT. BHTN và gây thiệt hại, hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tăng nặng nếu số tiền bảo hiểm bị chiếm đoạt, số tiền bị thiệt hại cùng một khung hình phạt tăng nặng...

Nghị quyết xác định không hồi tố đối với vi phạm xảy ra trước 0 giờ ngày 1-1-2018 (thời điểm Bộ luật Hình sự năm 2015 có hiệu lực). Đối với hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN thực hiện trước  thời điểm trên thì tùy từng trường hợp xử lý như sau:

a) Trường hợp chưa xử phạt vi phạm hành chính và chưa hết thời hiệu xử phạt vi phạm hành chính thì cơ quan có thẩm quyền xem xét xử phạt vi phạm hành chính.

b) Trường hợp đã xử phạt vi phạm hành chính mà cá nhân, tổ chức bị xử phạt cố tình trốn tránh, trì hoãn việc thi hành thì thời hiệu thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính được xác định theo quy định tại Khoản 2, Điều 74 của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Việc thi hành, cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính này thực hiện theo pháp luật về thi hành, cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

c) Trường hợp gây thiệt hại cho người lao động, cơ quan bảo hiểm xã hội hoặc tổ chức, cá nhân khác thì người bị thiệt hại có thể khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đối với người vi phạm theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự. Nghị quyết cũng quy định quy trình trình tự thủ tục hồ sơ chuyển sang cơ quan điều tra.

Việc Hội đồng Thẩm phán tối cao ban hành Nghị quyết 05 hướng dẫn các điều luật này là hết sức cần thiết vì đây là tội danh mới lần đầu tiên được quy định và có phạm vi ảnh hưởng lớn bởi đối tượng tham gia BHXH, BHTN rất lớn.

Nghị quyết này đã được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-9-2019.

Kim Loan